Sport
Hoe heeft het zover kunnen komen met Vitesse?
19 maart 2022, 13:02 • 7 minuten leestijd
ARNHEM - Vitesse draait al jaren fors verlies. Met het vertrek van aandeelhouder Valeriy Oyf komt de voetbalclub in een benarde positie, want hij dekt de tekorten. Hoe heeft het zover kunnen komen? Een overzicht dat begint bij de eerste keer dat Vitesse met forse bedragen in de min kwam te staan.
"Of het balletje binnen de palen valt, is zo bepalend voor een club", zegt Jan Sommerdijk, sportverslaggever bij Omroep Gelderland. Hij volgt Vitesse zo’n dertig jaar. Hij neemt ons mee naar zondagavond 23 mei 1999.
"Vitesse had nog één punt nodig om in de Champions League te komen, maar de club verloor met 2-1 van Feyenoord in De Kuip. Als PSV maar niet van FC Utrecht zou winnen, zou het nog goedkomen. Maar in de extra tijd gebeurde dat toch. Het was de pech van toenmalige voorzitter Karel Aalbers. Hierdoor werden de investeringen die hij deed voor de club niet uitbetaald. En hij kreeg niet de kans het recht te zetten."
Teleurstelling op teleurstelling
Aalbers had van de kleine provinciale club een grote club gemaakt. Door hem kreeg Vitesse een groot stadion, GelreDome, dat de club interessant maakte voor grote sponsoren. Hoofdsponsor Nuon was alleen al goed voor jaarlijks 8 miljoen gulden.
"De teleurstellende verkoop van Europees topscorer Nikos Machlas straalde ook slecht af op Aalbers", zegt Sommerdijk. Nuon had Vitesse in 1998 24 miljoen gulden geleend om snel de top te bereiken met nieuwe spelers en verwachtte dat de transfer van Machlas alleen al 40 miljoen zou opbrengen. "Maar Machlas koos voor Ajax en dat betaalde maar 19 miljoen. Mede daardoor raakte Vitesse in de financiële problemen en werd Aalbers weggestuurd."
De club bleef achter met een groot begrotingstekort, naar verluidt 55 miljoen gulden. Aalbers had meer uitgegeven dan er in de kas zat vanwege het volste vertrouwen dat het team het tot de Champions League zou schoppen. En dat de investeringen zich dan zouden terugbetalen met alle inkomsten uit hogere tv-gelden, nieuwe sponsoren en waardevermeerdering van de spelers. "Hier werd de kiem gelegd voor de problemen van Vitesse", zegt Sommerdijk.
Bekijk hieronder een tijdlijn van de financiën van Vitesse. Swipe of klik op de gebeurtenissen in de tijdlijn.
De liefde voor de club zorgde er in de jaren die volgden voor dat Vitesse niet omviel, wat in de zomer van 2001 wel dreigde te gebeuren toen Nuon zich officieel terugtrok. De drie vrienden Jan Snellenburg, Herman Veenendaal en Cor Guijt investeerden flink in de club en trokken andere investeerders aan. Ze leenden Vitesse zo'n 20 miljoen vanuit de opgerichte stichting Vrienden van Vitesse.
Voorwaarde was wel dat de provincie Gelderland de huur van het stadion verlaagde van 8 naar 2 miljoen gulden, om de slagingskansen van de investering te verhogen. De provincie ontkende dit later. Sommerdijk: "De vrienden hebben daar dus niets aan gehad, maar de deal zorgde er wel voor dat ze deze stap zetten om de club op dat moment te redden."
Om het huishoudboekje op orde te krijgen, kwamen er bezuinigingen. De schuldenlast van Nuon moest toch nog betaald worden. "Wat er toen gebeurde, kan nu ook weer gebeuren. Spelers werden verkocht of gevraagd om salaris in te leveren. Fataal voor de eenheid in de selectie, want de één deed het wel en de ander niet." Degradatie lag op de loer, maar ze kwamen met de schrik vrij en bleven in de Eredivisie.
Ook na zijn vertrek trok Jan Snellenburg nog zijn portemonnee
Financieel gezien was de club wel weer klaar, want de investeringen betaalden zich weer niet terug. De gemeente redde de club in de zomer van 2003, op voorwaarde dat de drie vrienden uit het bestuur stapten. "Jan Snellenburg betaalde daarna alsnog de licentie van de KNVB, anders was het allemaal voor niets geweest. Hij had zijn vrouw beloofd het niet meer te doen, maar hij kon het niet helpen", zegt Sommerdijk.
Schuldeisers aan de deur
Vitesse was gered en werd weer een kleinere club, zoals in de begintijd van Aalbers. Ze hield zich een aantal jaar goed staande. Maar in 2008 ging het weer volledig mis. De inkomsten waren opnieuw structureel lager dan de uitgaven, onder meer door de hoge huur van het GelreDome en de huur van trainingslocatie Sportcentrum Papendal. Ook liep de schuldenlast op en kon de club niemand afbetalen.
Voorzitter Paul van der Kraan luidde de noodklok en daarop schoot de gemeente voor de tweede keer te hulp, op voorwaarde dat de club schuldenvrij was. Met een truc uit de schuldhulpverlening lukte het Van der Kraan om de schuldeisers af te betalen. Hij bood iedere schuldeiser een bedrag, met als alternatief dat als ze het niet accepteerden er niets te krijgen viel vanwege het faillissement. Zo wist hij een schuld van 27 miljoen euro weg te werken.
Supporters springen bij
Vitesse kreeg weer even lucht. Ze maakte een nieuwe start met nieuwe spelers met weliswaar relatief hoge salarissen, maar als het sportief goed gaat, betaalt zich dat terug. Maar dat gebeurde niet en het stortte weer in. Het geld voor de spelers bleek voor de zoveelste keer weggegooid geld en Vitesse kon niet meer bij de gemeente aankloppen. Sponsoren en Vitesse-supporters met veel geld sprongen bij, onder wie zakenman Maasbert Schouten.
"Van alle investeerders in Vitesse is Schouten waarschijnlijk de enige geweest die aan de club wist te verdienen", zegt Sommerdijk. De zakenman steunde de club namelijk in ruil voor aandelen. Niet om de club te leiden, hij is geen voetbalman, maar als investering. Uiteindelijk investeerde hij zo veel dat hij 99 procent van de aandelen in bezit had. 1 procent bleef van de club om onder andere de speelplaats en clubkleuren te beschermen.
Schouten verkocht zijn aandelen in 2010 aan de Georgiër Merab Jordania. Hij zou er 4 miljoen mee hebben verdiend, doet de ronde. Daarmee was het voor het eerst dat een Nederlandse club in handen kwam van een buitenlandse investeerder.
Met de komst van Jordania brak het tijdperk aan van de buitenlandse eigenaren met diepe zakken. Hoewel Jordania een enorme voetballiefhebber is, zelf ooit een goede voetballer was, en hart heeft voor de club, maakte hij er financieel en beleidsmatig een puinhoop van.
Onverantwoorde investeringen
Sommerdijk: "Hij doet goede dingen voor de club, zoals goede spelers binnenhalen en het Sportcentrum Papendal kopen, maar er gaat ook veel geld naar feestjes en bevriende zaakwaarnemers. Als hij door een onderzoeksbureau wordt doorgelicht stuit onderzoeker Yevgeny Merkel direct op dit soort onverantwoorde uitgaven." Het kostte twee directeuren van Vitesse en Jordania de kop.
"Het tragische is dat Vitesse op dat moment de beste club is van Nederland", zegt Sommerdijk. "Drie dagen voordat Jordania wordt afgezet, op 10 december 2013, wint de club met 6-2 uit tegen PSV. Ze hadden kampioen kunnen worden, maar door het vertrek van Jordania ontstaat er een vacuüm op sportief beleid dat niet wordt opgevuld." Er werd geïnvesteerd in spelers, maar de flow was eruit. De club maakte schulden. Maar grote gevolgen had dat niet, want de eigenaar dekte ze.
Miljoeneninvestering nodig
Ook toen Valeriy Oyf de club in 2018 kocht, bleef hij net als zijn voorganger de tekorten aanvullen. Het ging toen al wel iets beter met de club. In 2017 won Vitesse de KNVB beker, in 2018 speelde de club Europese wedstrijden en zat daarmee in de lift. Ook financieel was ze even uit de rode cijfers.
Maar inmiddels is dat weer veranderd. Oyf dekte in vier jaar tijd zo'n 20 miljoen euro af. En de club sloot het voetbaljaar 2020-2021 af met een verlies van 6,8 miljoen euro.
Sommerdijk: "Om van Vitesse weer een winstgevende club te maken, zal een miljoeneninvestering nodig zijn. En of die zich dan zal uitbetalen is nog maar de vraag. Kijk maar naar het verleden."
