Sociale recherche speurt naar fraudeurs met hulp van 'klikkers'

Jaarlijks krijgt de sociale recherche van Regio Rivierenland zo'n honderd meldingen binnen dat er vermoedens zijn dat mensen fraude plegen met hun uitkering of toeslagen. Na uitgebreid onderzoek blijkt dat die vermoedens in ongeveer 30 procent kloppen. In dat geval is er onterecht belastinggeld uitbetaald.

"Mensen weten ons nog moeilijk te vinden”, aldus sociaal rechercheur Bert*. “We krijgen af en toe handgeschreven brieven of een mail. Maar de meeste meldingen komen binnen via de acht gemeenten van Regio Rivierenland, de politie en het UWV. Maar wij onderzoeken de vermoedens en willen zelf de meldingen direct van de bron ontvangen. Dat is de reden dat we het digitale fraudemeldpunt hebben geopend. Mensen kunnen daar heel laagdrempelig en anoniem meldingen doorgeven."

De sociale recherche van Regio Rivierenland bestaat uit een aantal voormalige politiemensen. Bert is een van hen. “Iedere melding die bij ons binnenkomt nemen we serieus in onderzoek. Bij de politie zijn we getraind in verschillende opsporingsmethoden. Mensen en buurtgenoten zullen niet doorhebben dat wij onderzoek doen. Ze zullen onze auto niet zien, ze zullen ons niet zien, maar wij verkrijgen wel onze informatie om de waarheid boven tafel te krijgen."

Bert heeft niet zo zeer de bedoeling mensen aan te pakken. "Het klinkt misschien gek, maar soms zijn mensen ook blij dat ze zijn onderzocht. Het is ook niet altijd zo dat mensen een boete krijgen en heel veel moeten terugbetalen. Soms zijn mensen vergeten veranderingen door te geven of weten ze niet hoe de regels werken. Na ons onderzoek krijgen ze bijvoorbeeld hulp om de zaken op papier goed te regelen. Ze hoeven zich dan geen zorgen te maken. En de uitkering die versterkt wordt, klopt dan weer zoals die bedoeld is."

Wil je weten hoe de sociale recherche te werk gaat? In onderstaande reportage licht Bert een tipje van de sluier op.

Maar het fraudemeldpunt raakt ook een gevoelige maatschappelijke snaar. Want wie meldt er zijn buren of bekenden? Is dat niet gewoon een vorm van klikken?

In het centrum van Dodewaard zijn de meningen van mensen die we spreken verdeeld. Zou je iemand met een uitkering melden als je weet dat diegene zwart bijverdient? Daar kwamen antwoorden op van ‘absoluut niet’ tot ‘ja hoor, zo lang het maar anoniem kan’.

Toch heerst er ook twijfel. “Ik zou het wel heel lastig vinden om te klikken, want je kunt daardoor een heleboel problemen in de buurt krijgen. Want het zijn vaak mensen die het niet zo nauw nemen en dan wordt het een moeilijke zaak. Maar het is ook heel afhankelijk van de situatie. Als het heel extreem is zou ik het waarschijnlijk wel melden."

Bij zorgfraude in de Wmo en jeugdzorg kunnen de bedragen flink oplopen. "Zorg wordt dan wel gedeclareerd maar niet verleend en dat is zeer kwalijk", aldus Janneke Hakkert, directeur van Regio Rivierenland. "Bewust of onbewust overtreden zorgaanbieders soms de regels. Dat kan gaan over een paar ton."

Wanneer het fraudebedrag de 50.000 euro overstijgt, wordt de zaak overgedragen aan het Openbaar Ministerie die er een strafzaak van maakt. Fraudebedragen die lager zijn worden afgehandeld door de gemeenten. “Maar dan kan er ook maatwerk worden geleverd", aldus Hakkert. "Soms is er meer aan de hand en kunnen we nazorg leveren."