Rijk van Nijmegen
Hoe de Radboud Universiteit uitgroeide tot een instituut van wereldklasse
14 november, 10:08 • 4 minuten leestijd
NIJMEGEN - De eerste foto van een zwart gat, de ontdekking van grafeen dat honderd keer sterker is dan staal, onderzoek naar de vroegste ontwikkeling van kinderen, allemaal voorbeelden van belangrijke studies van de Nijmeegse Radboud Universiteit. Dit jaar bestaat de universiteit honderd jaar en gaf het instituut Omroep Gelderland een kijkje achter de schermen.
Het beeld van Thomas van Aquino op de campus verraadt de katholieke oorsprong van de Radboud Universiteit. Universiteitshistoricus Jan Brabers legt uit dat de katholieke bevolking van Nederland in de laatste drie eeuwen was achtergebleven. “Katholieken waren als het ware tweederangs burgers geworden en ontwikkelden zich niet net zo snel als andere bevolkingsgroepen. Dus men wilde dat tekort opvullen.” Een van de manieren daarvoor was de oprichting van een katholieke universiteit. Brabers: “Het hoogste wat je zou kunnen bereiken.”
En dat gebeurde dus in 1923 in Nijmegen. Er waren ook andere kapers op de kust die graag een universiteit binnenhaalden zoals Den Bosch, Maastricht of Den Haag. Maar uiteindelijk kozen de katholieken voor Nijmegen, de noordelijkste stad van het zuiden. Bijna was de universiteit er alsnog niet gekomen want in de Nijmeegse gemeenteraad werd slechts met één stem verschil vóór gestemd. Dan was Nijmegen volgens burgemeester Hubert Bruls meer een provinciestad zoals bijvoorbeeld Apeldoorn gebleven.
Protest
Nu heeft de ooit roomse universiteit de Waalstad rood gekleurd. Want het beeld van Thomas van Aquino dat vrijwel alle ontwikkelingen op de universiteit heeft meegemaakt, zag hoe de universiteit vanaf eind jaren zestig veranderde. Brabers: “Mensen vielen van hun geloof en er kwam een beweging van mensen die schreeuwden om democratisering, vernieuwing en verandering.”
Die activistische houding hield aan toen de nieuwe rector magnificus José Sanders begin jaren tachtig naar het Erasmusgebouw kwam voor haar studie Nederlands, want het gebouw was tot haar verbazing bezet.
Sanders, die Han van Krieken vorige maand opvolgde, is zelf een goed voorbeeld van de voortdurende ontwikkeling op de universiteit. Want na honderd jaar bestuur door mannen, is zij de eerste vrouw die als rector magnificus is benoemd.
En vooral in de wetenschap is de ontwikkeling natuurlijk doorgegaan. Zo kwam er vanaf de jaren vijftig ook een medische faculteit want men vond het belangrijk dat er ook katholieke artsen werden opgeleid. Later kwam daar ook een faculteit voor exacte vakken zoals wis- en natuurkunde bij.
Op de kaart
Op die Faculteit der Natuurwetenschapen, Wiskunde en Informatica werkt Heino Falcke, hoogleraar Astrodeeltjesfysica en Radioastronomie. Hij droomde ruim vijfentwintig jaar geleden al van het fotograferen van een zwart gat, een haast onmogelijke droom aangezien de zwaartekracht van zwarte gaten zo groot is dat zelfs licht daaruit niet ontsnapt.
Toch lukte het Falcke en zijn team uiteindelijk om zo’n foto te presenteren, dankzij een wereldwijd netwerk van onderling verbonden radiotelescopen. De foto ging de hele wereld over en zette de Radboud Universiteit nog eens goed op de kaart.
Eerder kwam het instituut onder meer in het nieuws dankzij de supersterke magneten van HFML Felix, waar onderzoekers in 2000 een kikker lieten zweven. Dat was grappig, maar voor hun ontdekking van grafeen dankzij de supermagneten kregen Andre Geim en Konstantin Novoselov in 2010 een Nobelprijs.
Ook zonder prijzen of wereldwijde doorbraken gebeurt er genoeg achter de muren van de Radboud Universiteit waar je normaal geen weet van hebt, maar wat toch van belang is. Zo doet hoogleraar Zorg voor Zeldzaam Wendy van Zelst-Stams met haar team onderzoek naar zeldzame ziektes die worden veroorzaakt door een verandering in het menselijk DNA. Ze legt uit hoe Artificial Intelligence (AI) daarbij tegenwoordig een grote hulp is:
Onderzoek naar zeldzame ziekten m.b.v. A.I.
Op het Baby en Child Research Centre (onderdeel van het Donders Instituut) werken ontwikkelingspsychologen en taalwetenschappers samen om de vroegste ontwikkeling van kinderen in kaart te brengen. Hoogleraar Cognitieve Psychologie Sabine Hunnius: “Wij zijn een van de grootste instituten op het gebied van vroege ontwikkeling in de wereld… Ja ik ben er heel erg trots op dat ik hier mag werken.”
En al die wetenschappers, studenten en anderen die verbonden zijn aan de Radboud Universiteit laten volgens burgemeester Bruls hun sporen na. “Het is mij nog nooit gelukt om als je naar de supermarkt gaat iemand tegen te komen die niets met de universiteit te maken heeft, dat kan niet.”
Bekijk hieronder de documentaire De wondere wereld van wetenschap - 100 jaar Radboud Universiteit Nijmegen:
GLD doc - De wondere wereld van wetenschap: 100 jaar Radboud Universiteit Nijmegen
