Vrouwenopvang overvol door huiselijk geweld: 'Schrijnende situaties'

“Eerder hadden we golfbewegingen. Nu is de druk continu hoog”, zegt Rianda Krol. Als manager dienstverlening bij Moviera is ze verantwoordelijk voor de vrouwenopvang in Gelderland. “Afgelopen nacht sliep er een vrouw in mijn kantoor. Zij zat als slachtoffer mensenhandel in een afschuwelijke situatie en er was nergens plek.”

Vorig jaar telde de crisisopvang, ook wel blijf-van-mijn-lijf-huis en tegenwoordig Oranje Huis genoemd, ongeveer 140 cliënten. Dit jaar verwacht Moviera zo’n 180 tot 190 Gelderse vrouwen (en soms een man) op te vangen. Ook de gemiddelde verblijfsduur stijgt. Met een toenemend aantal vrouwen komen als gevolg meer kinderen mee. Dat legt een grote druk op de opvanglocaties.

De toenemende druk leidt tot scherpere keuzes in de toelating, maar ook in de begeleiding van cliënten: “We hadden eens zes mensen op een wachtlijst. Dat kon echt niet, want die zaten in acute onveiligheid. Daarom besloten we de wachtlijst te schrappen en cliënten die hier iets langer zitten minder begeleiding te bieden. Zo kunnen we in elk geval de acute onveiligheid borgen”, vertelt persoonlijk hulpverleenster Eva, die haar achternaam liever niet noemt.

In uiterste gevallen worden mensen in nood, ter overbrugging, een hotelkamer aangeboden. Dat gebeurt ongeveer eens in de twee á drie weken, en na overleg met gemeenten. “Maar in een hotel is geen begeleiding. Soms moeten we vrouwen vragen of ze het nog even thuis kunnen verdragen. Dat is heel erg”, aldus Krol, die de groei in de vrouwenopvang een landelijk probleem noemt.

Een exacte oorzaak is niet te noemen. “We zien dat het aantal meldingen van huiselijk geweld toeneemt. Ook weten steeds meer mensen de vrouwenopvang te vinden; berichtgeving in de media draagt daaraan bij. Daarnaast speelt de huidige woningcrisis een grote rol.”

Het gebrek aan woningen kent een dubbel nadeel. De eerste heeft te maken met het toenemend aantal scheidingen. Als (ex-)geliefden door het woningtekort niet apart kunnen gaan wonen, blijven ze (te) lang bij elkaar. Problemen escaleren, waardoor meer vrouwen in de opvang terechtkomen.

Daarnaast: Als vrouwen eenmaal in de opvang zitten, en na een periode van rust en begeleiding weer op eigen benen kunnen staan, is er moeizaam een woning te vinden. Daardoor houden ze vaak onnodig lang een opvangplek bezet.

Dit geldt ook voor Sophie (29, niet haar echte naam), die met haar drie kinderen in de crisisopvang terecht kwam. “Ik zat op het allerdiepste punt dat je kunt bereiken in een relatie. Ik kon de veiligheid van mijzelf en de kinderen niet waarborgen.” Inmiddels is haar situatie weer veilig en zou ze graag op eigen benen staan.

Dat duurt al twee maanden langer dan nodig. Ondanks een urgentieverklaring lukt het haar niet aan een woning te komen. “Het voelt soms heel pijnlijk om hier te zitten. Ik zou met mijn kinderen graag een eigen plekje hebben. Terwijl bij de ‘voordeur’ mensen in crisis zitten die niet naar binnen kunnen.” Hoe lang Sophie al in de opvang verblijft, kan ze vanwege privacyredenen niet zeggen.

In de Arnhemse crisisopvang verblijven vrouwen normaliter zes tot acht weken. In deze periode worden hun problemen in kaart gebracht. In de vervolgopvang in Apeldoorn en Nijmegen zitten vrouwen gemiddeld zes tot negen maanden. Hier richt de zorg zich op herstel richting de maatschappij. De doorstroomproblemen komen voor op alle locaties van Moviera.

Meer opvangplekken, is dat de oplossing? “Nee”, denkt Krol. “Dat is mooi voor dit moment, maar is wel een kortetermijnoplossing. Het helpt als wij hulpverleners onderling nog beter samen optrekken. Bijvoorbeeld met de psychiatrie en wijkteams. Want met ambulante zorg kun je veel problemen voorkomen.”

“Als helder is dat ergens huiselijk geweld plaatsvindt, bijvoorbeeld via een kinderdagverblijf of wijkteam, dan mag er soms wel sneller gehandeld worden. Ga het gesprek aan. Want hoe langer je wacht, hoe meer het escaleert”, vindt de manager bij Moviera. “Opvang lijkt mooi, maar je haalt mensen wel uit hun omgeving. Kinderen kunnen niet naar hun school. Eigenlijk wil je dat niet.”