Stedendriehoek

Hoe een pannetje een daad van verzet werd

Deze pan is een daad van verzet.
Deze pan is een daad van verzet. © Omroep Gelderland
BEEKBERGEN - De Ridders van Gelre snuffelen graag rond in Gelderse musea en kastelen, want daar kun je de geschiedenis nog echt áánraken. Ze vinden er unieke voorwerpen die ons meevoeren naar het rijke verleden van Gelderland. Vandaag een pannetje, dat een liefhebbende echtgenoot met gevaar voor eigen leven maakte voor zijn kersverse vrouw.
In museum Collectie '40-'45 in Beekbergen staat een eenvoudig pannetje, waar een bijzonder verhaal aan vast zit. Het zou op een camping niet misstaan, want het is lichtgewicht, gemaakt van aluminium, heeft een dekseltje en twee handvatten. Maar dit pannetje is het resultaat van een daad van liefde en verzet.
We gaan terug naar het jaar 1943 en in Apeldoorn is een jong echtpaar pas getrouwd. Maar het bij elkaar scharrelen van de uitzet valt niet mee, er is tijdens de Duitse bezetting aan bijna alles gebrek. Keukengerei en vooral pannen zijn nergens te krijgen.

In het grootste geheim

Maar dan krijgt de kersverse echtgenoot een idee. Hij is tewerkgesteld bij de Sparta fabriek in Apeldoorn. Die is in 1942 gevorderd door de Duitse bezetter en er worden nu Junkers vliegtuigmotoren geproduceerd. Daarvoor wordt onder andere aluminium gebruikt, en laat dat nou een prima materiaal zijn om pannen van te maken. Stiekem drukt de man stukken aluminium achterover en in het grootste geheim fabriceert hij daar pannen van.
Dat is ontzettend gevaarlijk, want hij onttrekt materiaal dat bestemd is voor de oorlogsindustrie. Ook steekt hij zijn uren niet in het maken van vliegtuigmotoren en dat wordt door de Duitse bezetter gezien als een daad van verzet. En daar staan zware straffen op. Het is dus belangrijk om niet gepakt te worden.
De pan is gemaakt van aluminium voor de oorlogsindustrie.
De pan is gemaakt van aluminium voor de oorlogsindustrie. © Omroep Gelderland

Uit de fabriek gesmokkeld

Uiteindelijk weet de man drie pannetjes te maken. Hij smokkelt ze één voor één, in een mand met appels, de fabriek uit en neemt ze mee naar huis. Zijn vrouw is er dolgelukkig mee.
De pannen zijn gebruikt tot in de jaren 1950, tot het moment dat er weer nieuwe pannen te koop waren. Twee pannen zijn in de loop van de tijd verdwenen, maar dit exemplaar is gelukkig bewaard gebleven, als symbool voor een daad van liefde en verzet.
Ridder Bas vertelt het verhaal van de pan:
Deze pan was een daad van verzet

Ridders van Gelre is het geschiedenisplatform van Omroep Gelderland. Hier volg je het laatste nieuws over de Gelderse historie! Kijk op riddersvangelre.nl

Tip: iedere zaterdag organiseert Ridder René een exclusieve gratis rondleiding op een bijzondere locatie. Op bovenstaande pagina vind je een agenda met waar en wanneer je kunt langskomen.