Hoe Peter Kanis uit Nijmegen de heilige Canisius werd

In het Katholiek Documentatie Centrum van de Radboud Universiteit staat een borstbeeld, gemaakt door beeldhouwer Jac Maris. Het stelt de heilige Petrus Canisius voor, een katholieke heilige met Nijmeegse wortels. Je komt hem in Nijmegen dan ook overal tegen: er is een Canisius College, Canisius Wilhelmina Ziekenhuis en de Sint Canisiussingel. Maar wie is die Petrus Canisius eigenlijk, en waarom is hij in 1925 heiligverklaard? De Ridders van Gelre zochten het voor je uit.

Onze heilige wordt op 8 mei 1521 in Nijmegen geboren als Peter Kanis, de zoon van burgemeester Jacob Derickszn Kanis. Canisius heeft in zijn latere leven beschreven hoe hij als als jongen veel kattenkwaad uithaalde, maar dat hij op de Latijnse school in Nijmegen steengoed was in Latijn. Op 15-jarige leeftijd gaat Peter in Keulen filosofie en theologie studeren en daar verlatijnst hij ook zijn naam. Peter Kanis wordt Petrus Canisius en als hij 22 is treedt hij - als eerste Nederlander - in bij de Jezuïeten, een katholieke kloosterorde.

Maar de zestiende eeuw is op religieus gebied nogal een roerige tijd. Ontevreden gelovigen splitsen zich af van de katholieke kerk en stichten hun eigen kerk met een eigen leer: de protestantse kerk. Maar de katholieke kerk slaat terug met de zogenaamde contrareformatie. Eén van de speerpunten is het opnieuw vastleggen van de regels van het katholieke geloof.

En hier komt onze Nijmeegse Petrus Canisius in beeld. Hij schrijft die regels namelijk op in een Catechismus, een soort vraag- en antwoordboekje over het katholieke geloof dat in 1555 uitkomt. Het boek behandelt vragen als: 'Wat hebben de kinderen te verwachten, die hunne ouders eeren?' En het antwoord: 'De kinderen die hunne ouders eeren, hebben te verwachten: Gods zegen in dit leven en een eeuwig loon in den hemel.'

De Catechismus van Canisius is in 26 talen verschenen en meer dan duizend keer herdrukt en daarmee is het één van de meest herdrukte boeken van een Nederlander. De katholieke kerk was erg blij met zijn werk voor het behoud van het - in de ogen van Rome - enige ware geloof. En daarom werd Canisius in 1867 zalig- en in 1925 zelfs heiligverklaard. Canisius was blijkbaar zelf ook heel tevreden met zijn boek, want het verhaal gaat dat hij met zijn Catechismus in de hand is gestorven.

Na zijn vijftiende bezocht Petrus zijn geboortestad nog maar weinig. Toch is Nijmegen Petrus nooit vergeten. En wil je je nou even heel dicht bij de heilige Canisius voelen? In de Petrus Canisiuskerk aan de Molenstraat in Nijmegen worden nog relikwieën van hem bewaard. Daar liggen fragmenten van een wervel en zijn schoenen.