Modern graf in de ban op historische begraafplaats

De historische begraafplaats aan de Soerenseweg moet een centrale plek zijn voor de Apeldoorners. “Zie dit als een stadspark. Je kunt hier rustig wandelen tussen bekende Apeldoornse namen”, zegt André Staal, de voorzitter van Stichting Vrienden Begraafplaats Soerenseweg. “Kijk, zie je die toren? Daar ligt de oprichter van Kinderpretpark Julianatoren begraven.”

‘Een parel in de stad’, klinkt bij de rondwandeling langs de 7500 graven. Imposante grafstenen springen in het oog tussen weelderige natuur op een terrein van 12 hectare. Vooral de ontwerpstijl van de aanleg wordt geprezen.

Achter een statige entree ligt het oudste deel. Dat werd in 1900 geopend. Daaromheen is de begraafplaats later uitgebreid. In vakken werd begraven naar vijf verschillende klassen. Hoe hoger de klasse, hoe meer ruimte.

“De eerste klasse straalt ook echt klasse uit. De paden zijn ruim en er staan grote grafmonumenten. Aan de andere kant heb je de vierde klasse”, wijst beheerder Chiel Aalberts. “Die plekken zijn veel kleiner. Zo’n veld als dit tref je in Nederland bijna nergens meer aan. Het is zo compleet dat men dit helemaal wil bewaren.”

Mede hierom is het terrein bestempeld als rijksmonument. Het wordt gezien als één van de belangrijkste historische begraafplaatsen van Nederland. Maar oude graven worden niet allemaal meer door nabestaanden onderhouden. De staat van sommige grafmonumenten is erbarmelijk.

Gebroken steen, afgebladderde verf en kapot hekwerk worden daarom aangepakt. Ook de entree, de paden en het groen op de begraafplaats worden hersteld. De gemeente Apeldoorn stelde een beheerplan op, samen met vrijwilligers van de Stichting Vrienden Begraafplaats Soerenseweg. Die leveren een belangrijke bijdrage aan het behoud en beheer van de begraafplaats.

Vooral het middelste, oudste deel wordt aangepakt. Hier zijn recent nog moderne grafstenen geplaatst. Daar wordt voortaan een stokje voor gestoken. “Het valt uit de toon. Het staat niet in dit geheel”, vindt de voorzitter van de stichting. Er zullen voorwaarden worden gesteld bij de paar onbezette plekken die nu nog aan overledenen worden toegekend.

Op de historische begraafplaats is door de tand des tijds een bijzondere biodiversiteit ontstaan. “Hier staan planten die elders waarschijnlijk niet meer groeien. Naturalis doet hier zelfs onderzoek”, aldus de beheerder. Uit angst voor een stormloop van geïnteresseerden vertelt hij niet om welke planten het gaat.

Een verklaring heeft hij wel: ”Van origine is de grond hier heel zuur. Uit de grafstenen en het grind komt kalk. Daardoor kunnen hier andere soorten groeien en hebben we een hele bijzondere samenstelling van planten. Door het juiste beheer kunnen we dat behouden.”

“Eigenlijk gaat het om veel meer dan een begraafplaats”, meent de Apeldoornse wethouder Marco Wenzkowski. “Dit is een bijzondere begraafomgeving met een rijke historie, natuurlijke diversiteit en een intieme sfeer.”