Gestreste en gewonde dieren, waarom vee schrikt van laagvliegende helikopters

"Ze kiezen er niet bewust voor. Dat gaat automatisch", verklaart Coenders terwijl hij aan het werk is in een koeienstal op de Veluwe. "De meeste koeien zijn heel rustig, omdat ze in een vertrouwde omgeving zijn. Dan hebben ze geen reden om angstig te zijn. Die dieren maken niet iedere dag mee dat er een Apache over de stal vliegt, dus dat zijn onverwachte en onvoorspelbare zaken waar ze extreem op kunnen reageren."

Ook onweer of een overvliegende luchtballon kan een reden zijn waarom vee schrikt. "Normaal gesproken ervaart het dier geen dreiging en weet het dat de begrenzing van het leefgebied prikkeldraad is. Dan gaan ze niet het risico nemen om zichzelf letsel aan te brengen", legt Coenders uit.

"Maar als er iets onvoorspelbaars komt, dan denken ze daar niet meer aan en dan willen ze maar aan een ding: vluchten."

Voordat een koe of een schaap het draad in rent, gaat daar heel wat aan vooraf in het brein van het dier. Het begint bij de ogen, zegt Coenders. "Het brein reageert daarop en dat stuurt als het ware de bijnieren aan om adrenaline en cortisol te produceren. Dat zijn stoffen die het dier klaarmaken om enorme prestaties te leveren. Dus de adrenaline zorgt ervoor dat de bloeddruk stijgt, de hartfrequentie stijgt en ze voelen minder pijn."

Hij noemt het evolutionair gezien verstandig. "Want je kunt beter vluchten met het risico op letsel, dan dat je niet vlucht en je wordt uitgeschakeld." Vee heeft niet door dat een Apache-helikopter die laag overscheert geen reële dreiging is.

De gevolgen van zo'n schrikreactie kunnen groot zijn. Een ongeboren jong kan worden afgestoten. Coenders: "Omdat het zo’n acute stressreactie is." Dit hangt samen met het aanmaken van het hormoon cortisol. "Dat is een hormoon dat de dracht kan afbreken. Als die waardes enorm stijgen door de stress, door de angst, kan dat ervoor zorgen dat die cortisol-waarde dusdanig hoog is dat de dracht wordt afgebroken."

Gelukkig verwondt niet elk dier dat geschrokken is zich zo erg dat Coenders naar het boerenerf moet. "Heel vaak kan de veehouder de problemen zelf oplossen. Dan praten we over een koppel schapen dat de sloot in is gerend, omdat de schapen dat ook weer niet als een begrenzing zien."