'Megaklus' in Eusebiuskerk na enorme stortbui

De restauratie moet ervoor zorgen dat het grootste instrument van Arnhem weer in volle glorie wordt hersteld. De werkzaamheden beginnen dinsdag officieel, maar de voorbereidingen zijn al dagen in volle gang.

"Het is een logistieke operatie van enorme omvang", vertelt organist Johan Luijmes, die het instrument al sinds de jaren '80 bespeelt, tegen RTV Connect.

Het drie klavieren tellende pijpinstrument heeft vijftig registers en werd ooit vervaardigd door de Duitse orgelbouwer Johannes Stephanus Strümphler. Het orgel is de opvolger van het oorspronkelijk nog imposantere Wagner-orgel dat in de Tweede Wereldoorlog werd verwoest. Het huidige orgel wordt sinds 1962 bespeeld in de Arnhemse Eusebius.

Daarvóór klonk het orgel in de Lutherse kerk van Amsterdam aan de Kloveniersbrugwal. In 1951 werd het orgel aangekocht voor het herstel van de gebombardeerde Eusebiuskerk.

Het orgel is vier etages hoog en is daarmee groter dan een gemiddeld huis. De pijpen moeten één voor één uit het orgel worden gehaald, gerestaureerd én uiteindelijk teruggeplaatst. De klus gaat jaren duren.

Bert van den Heuvel restaureert het beschadigde orgel. Toch is het niet het grootste instrument dat hij onder handen nam. Zo knapte hij nog grotere orgels in Delft en Amsterdam op. Ondanks al die ervaring is deze herstelklus een uitdaging.

"Er is waterschade ontstaan waardoor restaureren veel intensiever is dan eerst de bedoeling was." Volgens Van den Heuvel is alles goed gedocumenteerd en is het mede daarom alsnog mogelijk alle orgelpijpen na restauratie weer op de juiste plaatst terug te plaatsen.

"Op de werkplaats moeten we alles herstellen. Er moeten ook dingen aangepast en gewijzigd worden. Op een gegeven moment komen ze weer terug hierheen en dan gaat het orgel ook aan de buitenkant in de steigers, want dan pakken we ook deze pijpen aan", vertelt hij al wijzend richting de voorste pijpen die vanuit de kerkzaal zichtbaar zijn.

Volgens organist Luijmes gaat het orgel uiteindelijk beter klinken dan ooit. "Er komen acht blaasbalgen in de toren te hangen. Die zorgen voor de luchtvoorziening. En die windvoorziening was er al, maar was net van mindere kwaliteit. Als de longen goed zijn, dan kun je ook goed zingen. De pijpen moet je zien als stemmen, dus die gaan straks waarschijnlijk nog veel beter klinken dan vóór de restauratie."

Volgens de restaurateur kan er niets misgaan. "Nee hoor, het is allemaal zo goed gedocumenteerd. Als wij gewoon het plan dat gemaakt is gaan volgen, dan loopt dat wel."

De restauratie van het 18e-eeuwse houten bouwwerk zal zo'n 2,5 jaar duren.