Monique ontdekte dat haar opa fout was in de oorlog

Want sommige geheimen, vooral de details, gaan mee in het graf. Na de oorlog werd er amper gesproken over 'foute' familieleden. Maar over een kleine twee jaar, op 1 januari 2025, worden de archieven van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) openbaar.

In totaal vier kilometer aan archief liggen de gegevens opgeslagen van zo'n 300.000 collaborateurs. Voor sommige nabestaanden is dat een opluchting: eindelijk duidelijkheid. Maar er zijn ook nabestaanden die bang zijn om na 80 jaar opnieuw veroordeeld te worden op basis van de daden van hun voorouders.

Documentairemaakster Lisa Hukker duikt daarom nu al in het verleden van haar overgrootvader, in de documentaire Doodzwijgen. "Mijn opa heb ik in de eerste vijf jaren meegemaakt", vertelt moeder Monique. "Ik kan er eigenlijk nog weinig van herinneren."

Ze wist niet dat haar opa een NSB'er was. Totdat ze in haar pubertijd zat en ze een confronterende vraag kreeg. "Van een vriend kreeg ik de vraag of het waar was dat mijn opa NSB'er was. Ik had daar nog nooit iets over gehoord."

Ze geloofde het ook niet direct. "Het was in de jaren '80 toen er nog veel mensen die de oorlog zelf hadden meegemaakt. Mijn vader wilde er niet over praten en mijn moeder wist er ook weinig van."

In de documentaire bezoeken ze het archief en vinden ze een verklaring van (over)grootvader zelf, over wat hij heeft gedaan in de oorlog én waarom hij dit deed.