Arnhem en omstreken

Gokverslaving loert in de speelhal, maar niemand grijpt in

Speelhallen werken gokverslaving in de hand, zeggen kenners.
Speelhallen werken gokverslaving in de hand, zeggen kenners. © ANP
ARNHEM - Felgekleurde lichten, grijpmachines, muntenschuivers en een rek vol knuffels en mooie prijzen. Bij de arcadehallen in Arnhem en Apeldoorn kun je 365 dagen per jaar spelletjes spelen. Hoe beter je het doet, hoe meer tickets je wint en hoe mooier de prijzen. Alle leeftijden mogen naar binnen. Onafhankelijk toezicht ontbreekt en gokverslaving ligt volgens deskundigen op de loer.
Experts maken zich al jaren zorgen over de speelhallen, die door het hele land te vinden zijn. Volgens recent onderzoek van de Kansspelautoriteit lopen minderjarigen het risico op een gokverslaving omdat er naast behendigheidsspelletjes ook kermisautomaten in de hallen staan.
Jongeren mogen niet op gokkasten spelen omdat hun hersenen nog volop in ontwikkeling zijn. Daardoor zijn ze extra vatbaar voor gokverslaving. Alleen, voor kermisautomaten geldt een uitzondering, omdat die slechts een paar dagen per jaar toegankelijk waren. Met de komst van de arcadehallen is dat veranderd: jongeren hebben nu 365 dagen per jaar toegang tot de spellen. Regulering loopt achter de feiten aan, met mogelijk grote gevolgen.

Buiten het toezicht

De Kansspelautoriteit, die onder meer probeert gokverslavingen te voorkomen, onderzocht in 2020 het risico dat jongeren lopen op een gokverslaving in arcadehallen. Uit het onderzoek bleek dat een groot deel van de kermisautomaten spellen zijn waarbij spelers de uitkomst niet volledig in eigen hand hebben. Het zijn bijvoorbeeld grijpkranen en muntenschuivers. Daarmee is sprake van een kansspel en dat brengt het risico met zich mee op gokverslaving.
De Kansspelautoriteit ziet graag dat de uitzondering op kermisautomaten wordt opgeheven. Zolang dat niet gebeurt, vallen de kermisautomaten in de arcadehallen buiten het toezicht van de autoriteit.

Risico op gokverslaving

Floor van Bakkum van kliniek voor verslavingszorg Jellinek ziet dit risico ook. "Kermisautomaten kunnen een opstap zijn naar ander verslavend gedrag", zegt ze.
Ook Feite Hofman van Anonieme Gokkers Nederland, zelf ex-gokverslaafde, ziet het risico. Hij noemt het triest en verdrietig dat minderjarigen zomaar arcadehallen binnen kunnen lopen.
We gaan ze niet tegenhouden. Ze kunnen er gewoon op spelen.
Medewerker The Game Box Apeldoorn
Wat zijn kermisautomaten?
Kermisautomaten duiken op steeds meer plekken op dan alleen de kermis. Met deze spellen kunnen spelers punten verdienen die ze kunnen sparen om in te wisselen voor prijzen. Bij kermisautomaten zoals muntenschuivers, grijpkranen en roulettes heb je als speler de uitkomst niet volledig in eigen hand. Dat maakt dit soort automaten volgens de wet een kansspelautomaat. Het spelen van een kansspel brengt een risico met zich mee.

Bron: Arcadehallen met kermisautomaten Onderzoeksrapport 2020, Kansspelautoriteit

Toezichthouder kan niet handhaven

De branchevereniging van de arcadehallen, FEC Nederland, reageert: "Juist FEC Nederland pleit er al jaren voor bij de overheid om de uitzonderingspositie van kermisautomaten op te heffen" en onder toezicht van de Kansspelautoriteit te brengen.
Ook The Game Box, de exploitant van beide arcadehallen in Gelderland, zegt 'daar geen enkel probleem mee te hebben, dat schept duidelijkheid voor iedereen'. Maar het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt daartoe geen aanleiding te zien.

'18+ slechts een indicatie'

Na het onderzoek uit 2020 van de Kansspelautoriteit heeft FEC Nederland toezeggingen gedaan om de risico’s te beperken. Met deze zelfregulering zouden kermisautomaten met een geluksfactor bijvoorbeeld een 18+ sticker krijgen.
Omroep Gelderland heeft geconstateerd dat die afspraken tussen de branche en de autoriteit lang niet altijd gehandhaafd worden. Tijdens verschillende bezoeken aan de arcadehallen in Apeldoorn en Arnhem, zagen we dat minderjarige jongeren ongestoord speelden op 18+-automaten zonder hierop aangesproken te worden.
Volgens een medewerker waren de stickers 'meer een indicatie' dat het hier om apparaten gaat waar je meer misschien meer geld kunt uitgeven dan je wil. "We gaan ze niet tegenhouden. Ze kunnen er gewoon op spelen."
The Game Box laat weten dat ze het bijzonder vervelend vinden dat de medewerkers niet oplettend genoeg zijn: "Dit zullen we echt beter moeten doen en hier balen we behoorlijk van." Volgens de branchevereniging zijn er afspraken zoals een vereiste training van het personeel om risicovol spelgedrag te herkennen en uit te sluiten. "Onze leden doen er van alles aan om de zelfregulering zo goed mogelijk te handhaven. Helaas lukt dit niet in alle gevallen."
The Game Box in Apeldoorn.
The Game Box in Apeldoorn. © Omroep Gelderland

'Toezicht van buitenaf noodzakelijk'

Verslavingsdeskundige Feite Hofman gelooft niet dat zelfregulering de oplossing is. "Het doel van dit soort bedrijven is om hun omzet te maximaliseren. Daarin verschillen ze niet van gokbedrijven. Zelfregulering valt daar bijna niet te organiseren. Het is noodzakelijk dat het van buitenaf komt."
FEC Nederland laat weten dat hun leden er 'niet willens en wetens op uit zijn om misbruik te maken van de uitzondering in de wet'. The Game Box reageert: "Dat regulering in zijn algemeenheid beter werkt als het door een volledig onafhankelijke entiteit wordt uitgevoerd, is duidelijk."
Steeds meer arcadehallen
Ondanks deze zorgen, blijven gemeenten toch vergunningen afgeven voor deze bedrijven. In de afgelopen vier jaar is het aantal arcadehallen in Nederland verdubbeld. Waren dat er in 2019 nog 11, zijn dat er nu inmiddels 23. Dit zijn alleen de leden van FEC Nederland.

Ministerie en gemeenten aan zet?

Vanuit bijna alle betrokken partijen klinkt de roep om regulering. De vraag is dan ook waarom het ministerie niet thuis geeft. Daarnaast is er een rol voor de gemeenten: zij geven vergunningen af die nodig zijn voor sommige automaten.
De gemeente Arnhem zegt zich bewust te zijn van de risico’s. Maar ze zien geen verschil met bijvoorbeeld een bowlinghal, waar ook tegen betaling spelletjes gespeeld kunnen worden. De gemeente Apeldoorn ziet wel het gevaar, maar pleit voor een landelijke aanpak. En dus wachten deze gemeenten af.
De gemeente Nijmegen kiest wel voor deze preventieve aanpak. Een woordvoerder zegt: "Op grond van de wet, mogen kermisautomaten enkel geplaatst worden op een kermis. Als daar geen sprake van is, is een kermisautomaat dan ook niet toegestaan." Vanwege de risico’s op verslaving zijn ze in Nijmegen niet van plan om een uitzondering te maken. Arcadehallen zoals The Game Box zijn daar dus niet welkom.
The Game Box laat weten er op termijn naar te streven hun arcadehallen volledig te laten bestaan uit behendigheidsautomaten, waar wel toezicht op is. De branchevereniging zegt dat zij fabrikanten aansturen om de kermisautomaten zo te verbeteren dat deze binnen enkele jaren geen kansspel meer zijn. Maar voor wanneer dit moet gebeuren, is niet duidelijk.
Ben jij of ken jij iemand die meer tijd en geld kwijt is aan kermisautomaten in arcadehallen dan hij/zij zou willen? Wil jij je verhaal bij ons kwijt? Mail dan naar research@gld.nl. We komen graag met je in contact.