Puzzelen en nog eens puzzelen na monsterzege BBB

Het was een aardverschuiving tijdens de provinciale verkiezingen in maart; een nieuwe partij met maar liefst 14 van de 55 zetels. De BBB haalde een monsterzege en is veruit de grootste in Gelderland.

Maar een coalitie vormen is zo makkelijk nog niet. Tot die conclusie komt verkenner Gert Jan van Noort. Hij onderzocht meerdere opties, maar kwam niet tot een voorkeurscoalitie.

Aan de hand van de gespreksverslagen leggen we uit waarom drie opties niet zijn geslaagd. Maar als jij wel weet hoe de Gelderse coalitie er uit moeten komen te zien, kan je hieronder zelf een poging wagen.

Laten we simpel beginnen: we pakken gewoon de vijf grootste partijen. Samen goed voor 34 zetels, meer dan genoeg voor een coalitie. Probleem? De BBB ziet samenwerken met GroenLinks niet meteen zitten. Daarmee valt deze optie vooralsnog af. Maar ook zonder GroenLinks is er een meerderheid. En deze optie lijkt door Van Noort het meest uitgezocht. De PvdA wordt als een van de weinige partijen een tweede keer uitgenodigd bij de verkenner.

Hij legt dan op tafel dat GroenLinks niet per se nodig is voor een coalitie, de PvdA alleen is voldoende. Alleen dat zien PvdA'ers Peter Kerris en Fokko Spoelstra niet zitten. Ze vertellen dat ze het 'in deze fase ondenkbaar vinden' om te gaan onderhandelen zonder GroenLinks.

GroenLinks en de PvdA wisselen we in deze optie in voor de christelijke partijen: de ChristenUnie en de SGP: De christelijke variant, goed voor 30 zetels. En de SGP ziet dat wel zitten.

Maar de ChristenUnie wil dat de coalitie een afspiegeling is van de politieke stromingen. Dat is deze coalitie niet: vier rechtste partijen en één linkse.

Helemaal over rechts: De ChristenUnie van tafel, JA21 aan tafel. Partijen 'die het best aansluiten bij het programma van de BBB', zeggen lijsttrekker Rik Loeters en Ans Mol in het gesprek met de verkenner. Maar ook hier zijn er problemen.

De VVD geeft aan minimaal 30 zetels te willen in de coalitie. Daar voldoet deze optie niet aan. De teller stopt bij 29 en dat is dus niet genoeg. Maar er is nog een bezwaar en dat komt van het CDA.

BBB en JA21 zijn twee nieuwe partijen. En twee nieuwe partijen in een coalitie, dat wil het CDA niet. "Wij vinden het spannend om met een hele nieuwe partij in zee te gaan en twee nieuwe partijen in een coalitie is iets te veel van het goede is", staat in het gespreksverslag.

Een andere optie is de PVV in plaats van JA21. Ook dat wil het CDA niet vanwege 'grote verschillen in ideologie.' De BBB, VVD en de SGP noemen de PVV niet als optie.

Drie opties, linksom of rechtsom, maar allemaal krijgen ze nog niet de handen op elkaar. En dus is er vooralsnog geen duidelijkheid over de Gelderse coalitie.

Verkenner Van Noort kwam woensdag met een tussenoplossing. BBB, VVD en het CDA vormen het motorblok. Zij gaan eerst met elkaar om tafel en gaan daarna met een reeks aan partijen het gesprek aan om tot een voorstel te komen. Oud-minister Ank Bijleveld begeleidt dat.

En als het voorstel er dan ligt, dan kan het echte onderhandelen pas gaan beginnen.