Toezichtcamera’s in Apeldoorn voldoen niet aan privacyregels

Toezichtcamera’s maken privacygevoelige beelden. Maar wie kan ze bekijken? Hoe lang bewaar je die opnames? En hoe worden persoonsgegevens beveiligd? Volgens de AVG moeten alle privacyrisico’s door de gegevensverwerker vooraf in kaart worden gebracht in een analyse.

Dat is in Apeldoorn nog niet voor alle toezichtcamera’s gebeurd, blijkt na beantwoording van raadsvragen. Het gaat om camera’s die op acht kruispunten verkeersstromen monitoren. Ook voor camera’s in gemeentelijke parkeergarages, fietsenstallingen en beweegbare verkeerspalen is nog geen analyse uitgevoerd.

De gemeente Apeldoorn is verantwoordelijk voor de opslag en verwerking van de beelden. Daarmee neemt de gemeente volgens bestuursrechtdeskundige Benny van der Vorm een serieus veiligheidsrisico: “Als je camerabeelden verzamelt en uitwisselt, is het belangrijk dat daar een goede regeling aan ten grondslag ligt. Als die er nog niet is, loop je het risico dat er informatie op plekken terecht komt waar dat niet is bedoeld”, meent Van der Vorm, docent straf(proces)- en bestuursrecht aan de Universiteit Utrecht.

Een uitgewerkte analyse voor cameratoezicht is sinds 2018 een vereiste. De verkeerscamera’s op kruispunten werden rond 2017 operationeel. In gemeentelijke gebouwen hangen camera’s er al vele jaren. Pas begin dit jaar startte de gemeente een eerste inventarisatie voor de benodigde analyses.

“Na invoering van de AVG in 2018 was enige tijd onduidelijk wie verantwoordelijk is voor het uitvoeren van zo'n analyse”, verklaart gemeentewoordvoerder Arnoud van der Steen. Waarom het vervolgens zo lang heeft stil gelegen, is onduidelijk. “Ik vermoed dat dit te maken heeft met prioriteiten en een gebrek aan medewerkers. In 2020 en 2021 moesten we ook vol inzetten op corona.”

Apeldoorn hangt een boete boven het hoofd van de Autoriteit Persoonsgegevens. En die kan fors uitvallen, ontdekten ze eerder in Rotterdam. Die gemeente kreeg een boete van 50.000 euro voor de inzet van camera-auto's. Of en wanneer zo'n boete in Apeldoorn wordt uitgedeeld is onduidelijk: de Autoriteit Persoonsgegevens zegt tegen Omroep Gelderland niet inzichtelijk te maken op welke plek onderzoek wordt gedaan.

Dat de gemeente Apeldoorn haar zaken niet op orde heeft, schiet bij Talitha Laros van BVNL Apeldoorn in het verkeerde keelgat: “Het is schandalig. Je laat aan Apeldoorners zien dat je de wet niet serieus neemt.” Na raadsvragen overweegt het raadslid nu een motie in te dienen.

“Alle alarmbellen gaan rinkelen. Als de gemeente zoiets simpels al niet kan uitvoeren, wat hebben ze nog meer verzuimd? Waar rammelt het nog? Apeldoorn wil graag een Smart City worden. Dan moet je wel de basis op orde hebben”, aldus Laros.

Een risicoanalyse ontbreekt ook voor de camera’s in het uitgaansgebied, de stationstunnel en winkelcentrum De Eglantier. Dit cameratoezicht wordt ingezet voor het handhaven van openbare orde en veiligheid en valt niet onder de AVG, maar onder de Wet politiegegevens (Wpg). Hiervoor is de politie verantwoordelijk. Volgens Nanda Redder, woordvoerder namens de politie Oost-Nederland, wordt er nog gewerkt aan een analyse.

In de tussentijd zijn alle privacygegevens in goede handen, meent ze. “Het verwerken van de beelden vindt plaats in goed beveiligde uitkijkruimtes, door daartoe opgeleide en geautoriseerde camera-observanten. Opslag en bewaartermijnen zijn vastgelegd in de wet.”

Maar of de Apeldoornse camerabeelden daadwerkelijk in veilige handen zijn, daarvan is Universitair docent Van der Vorm nog niet zo zeker. “Het uitgangspunt is dat je de gemeente en politie moet vertrouwen. Maar dat wil niet zeggen dat het altijd goed gaat. Genoeg situaties in het verleden hebben aangetoond dat er weleens wat misgaat bij de werkwijze van gemeente en politie.”

Wanneer Apeldoorn de analyses klaar heeft, kan de gemeentewoordvoerder niet zeggen. Recent rondde de gemeente al wel een analyse af voor camera’s bij het stadhuis en de werkgebouwen Noord en Zuid.