Zo maken dassen hele ondergrondse villa's

Enorme hoeveelheden vers uitgegraven zand liggen bij een paar flinke gaten in het talud van de A50 in Hernen vlakbij Wijchen. Jaap Dirkmaat van Stichting Das & Boom uit Beek bij Nijmegen wijst op de vele plekken waar gegraven is: "Dit is het resultaat van één nacht. Op deze plek zitten al tientallen jaren dassen burchten, maar als er elke dag zoveel zand uitkomt, kan dat niet goed gaan."

Dirkmaat pleit er dan ook voor om ook hier de dassen te verplaatsen. "Wij zijn er om de dassen te beschermen, maar de das een stukje verderop verhuizen is veel minder erg dan dat hier straks een vreselijk ongeluk gebeurt", zegt Dirkmaat.

Samen met BuitenGewoon-verslaggever Laurens Tijink bezoekt Dirkmaat een dassenburcht in de Ooij-polder...

Dassen graven hun burchten het liefst uit in een steile helling. Zo kan de grond makkelijk worden afgevoerd. Ook de grondsoort is van belang: de 'bouwmeesters' hebben bij voorkeur goed vergraafbare grond, waarin bovendien regenwater snel wordt afgevoerd. Dat verklaart wellicht het vele graafwerk onder door mensen gecreëerde infrastructuur. En dat er dan af en toe een trein over de burcht dendert nemen de dieren blijkbaar voor lief.

Het aantal kamers in een dassenburcht kan oplopen tot meer dan dertig. Zo zijn er slaapkamers en speciale 'kinderkamers'. Omdat dassen generaties lang in dezelfde burcht wonen, kunnen de ondergrondse kastelen volgens Das & Boom uitgroeien tot enorme complexen van soms meerdere voetbalvelden groot. De burchten zijn voorzien van diverse in- en uitgangen en bestaan vaak uit meerdere verdiepingen.

Tussen januari en maart krijgen de dassen hun jongen. Gemiddeld bestaat een worp uit drie jonge dassen. Dat de gravende zwart-witte dieren nu ineens op meerdere plekken in het land problemen veroorzaken, wil volgens Dirkmaat niet zeggen dat er te veel dassen zijn...

In Nederland leven ongeveer 7.000 dassen, blijkt uit informatie van Das & Boom. Rond 1900 telde de populatie nog zo'n 12.000 dieren. In de jaren daarna liep dat aantal snel terug, doordat dassen fanatiek werden bejaagd. Ook werden ze gevangen en gebruikt bij hondengevechten, vertelt Dirkmaat.

De voorpoten van dassen zijn flink gespierd en de nagels zijn drie centimeter lang. Dat helpt de dassen bij hun graafwerk. Met de stevige achterpoten en de kont werkt de das de losgemaakte grond naar buiten. Binnen tien jaar kan één dassenhol zo uitgroeien tot zo'n twaalf holen, stelt Das & Boom. Het ontstaan van compleet nieuwe burchten is in ons land vrij uniek.