Noord-Veluwe / Achterhoek

Dit bijzondere beestje vertelt veel over de kwaliteit van onze beken

Voortplanting beekprik
Voortplanting beekprik © Laurens Tijink
VAASSEN - De beekprik leidt vrijwel zijn hele leven een verborgen bestaan. Het visachtige diertje leeft in de modder van stromende beekjes in de Achterhoek en op de Veluwe. Alleen tijdens de laatste weken van hun leven komen ze tevoorschijn. De beekprik is niet alleen een fascinerend beestje, hij vertelt ook veel over de kwaliteit van Gelderse beken.
De beekprik wordt gezien als een indicator voor een gezond ecosysteem. Zonder schoon, zuurstofrijk water zal de beekprik simpelweg niet overleven. Daar waar de beekprik voorkomt, is de waterkwaliteit dus goed. Toch leeft de beekprik niet in alle gezonde beken en sloten in ons land.
Ze leven alleen waar stromend water is. Daarnaast is het belangrijk dat hun leefgebied niet droogvalt. Door hun voornamelijk ondergrondse bestaan, kunnen beekprikken in tijden van droogte niet snel verkassen naar plekken waar nog wel water is.
BuitenGewoon-verslaggever Laurens Tijink gaat op de Veluwe op zoek naar paaiende beekprikken.
Luister naar de radiobijdrage (1-3)

Slepen met stenen

De eerste zes tot zeven jaar leeft de beekprik als larve in de bodem. Ogen, vinnen en zijn typische mondschijf heeft de prik dan nog niet. De geslachtsrijpe beekprikken zijn in het voorjaar met hun palingachtige lichamen goed te zien. De prikken hebben nog maar een missie: zich voortplanten.
Dat doen ze op grintrijke plaatsen met stromend water. Met de mondschijf verplaatsen ze steentjes en maken ze een nestkuiltje. Het vrouwtje zuigt zich vast aan een steentje aan de rand van het nest. Het mannetje zuigt zich op zijn beurt vast aan de kop van het vrouwtje waarna de bevruchting plaatsvindt...
Luister naar de radiobijdrage (2-3)

Van 0 naar 20 in zeven jaar

Enkele dagen nadat het zaad en de eitjes zijn afgezet, gaan de beekprikken dood. Als de larven uit de eitjes zijn gekomen, kruipen ze weg in de modder. Daar voeden ze zich jarenlang met organisch afval en algen. Als de beekprikken jaren later volwassen zijn, hebben ze een lengte tot 20 centimeter bereikt.
Luister naar de radiobijdrage (3-3)

Herstel van leefgebied

Vergeleken met 1990 gaat het beter met de beekprik in ons land. Natuurorganisatie RAVON constateert een 'matige toename' in de verspreiding van de soort. Desondanks staat de beekprik te boek als zeer zeldzaam en op de rode lijst heeft die de status 'bedreigd'. Als de trend van langere periodes van droogte doorzet, is dat ook slecht nieuws voor de beekprik.
Waterschappen en andere beheerders proberen met beekherstellende maatregelen te voorkomen dat beken droogvallen en bij baggerwerkzaamheden wordt rekening gehouden met de aanwezigheid van de zeldzame diertjes. Zo belanden de larven tijdens het baggeren niet op het droge. Behalve in Gelderland leeft de beekprik in ons land ook op plekken in Overijssel, Brabant en Limburg.
BuitenGewoon Radio is iedere zondagochtend tussen 7.00 en 10.00 uur te beluisteren in het programma Zin in Zondag op Radio Gelderland.