Achterhoek
Na dik een eeuw gaat de sloopkogel in deze steenfabriek
17 maart 2023, 10:28 • 3 minuten leestijd
WINTERSWIJK - Al sinds 1909 staat steenfabriek De Vlijt aan de rand van Winterswijk. De Vlijt moest afgelopen najaar de deuren sluiten, omdat de fabriek niet langer rendabel bleek. De gemeente Winterswijk kocht de grond en gaat het na de sloop gebruiken als nieuw bedrijventerrein. Zaterdag kan het publiek nog één keer een kijkje nemen in de voormalige steenfabriek.
Het terrein is inmiddels helemaal leeg, maar de grote hal, steenoven en droogkamers zijn nog aanwezig en intact. "De fabriek die er nu staat, stamt grotendeels uit de jaren zestig", vertelt Freek Jansen. Hij had de laatste jaren de leiding over de steenfabriek.
Niet meer rendabel
De steenfabriek was lange tijd in bezit van de familie Den Daas, die ook een steenfabriek in Azewijn bezat. Pas in 2018 werd de fabriek overgenomen door Wienerberger, één van de grootste baksteenproducenten ter wereld.
In de steenfabriek werden ongeveer 15.000 stenen per uur geperst en zo'n 26 miljoen stenen per jaar gemaakt. Naar de huidige maatstaven gaat het om een kleine steenfabriek.
"Je ziet de tendens dat kleinere steenfabrieken op een gegeven moment niet meer rendabel zijn", zegt Jansen. "Zo ook deze in Winterswijk. Er moest fors geïnvesteerd worden in de fabriek en dat kon niet meer worden terugverdiend."
Smalspoor treintje
Voor een kleine rondleiding neemt Jansen ons nog één keer mee over het terrein en door de fabriek. "Het merendeel van de productie werd gemaakt van klei die in de groeve achter de fabriek werd gewonnen", vertelt Jansen.
"Vroeger werd deze klei met een smalspoortreintje naar de fabriek vervoerd, later gebeurde dit met vrachtwagens." Van het smalspoor is weinig meer over, maar toch kun je in het bos achter de fabriek nog sporen vinden.
1050 graden
Binnen in de fabriek lopen we naar de tunneloven waarin de stenen werden gebakken. "De oven was een grote warmte wisselaar", zegt Jansen. "In het midden was de oven ongeveer 1050 graden. Als de stenen uit de oven kwamen, waren ze door de lucht alweer zoveel afgekoeld dat je ze met de hand kon vastpakken."
Als de stenen uit de oven komen, werden ze opgestapeld en op pallets gezet. "De stenen die gereed waren, werden buiten opgeslagen op het 'tasveld', het buitenterrein van de fabriek. Afhankelijk van het seizoen en de drukte stond er een voorraad van ongeveer drie maanden tot een half jaar", aldus Jansen.
'Bedrijvigheid gaat door'
De steenfabriek is zaterdag nog één keer te bewonderen voor het publiek, voor de sloopkogel door het gebouw gaat. "De machines zijn helaas al weg, maar met historische foto's kunnen we toch een goed beeld geven van het proces van klei tot baksteen", zegt Jansen.
Halverwege april wordt er dan gestart met de sloop van de steenfabriek en komt er een einde aan de steenindustrie in Winterswijk. "Ik heb er vertrouwen in dat de gemeente er een prachtig bedrijventerrein van gaat maken. De bedrijvigheid gaat hier dan weer door."
De deuren van de steenfabriek zijn zaterdag tussen 10.00 en 15.00 uur geopend voor inwoners, omwonenden en geïnteresseerden. Oud-medewerkers van De Vlijt verzorgen ieder halfuur rondleidingen. Door middel van ervaringsverhalen en prachtige foto’s van toen de fabriek nog in bedrijf was, nemen zij de bezoekers mee in het proces van klei tot baksteen.
Bekijk de video:
Steenfabriek wordt gesloopt
