Stedendriehoek

Ambulancezorg onder druk: roep om meer auto's en mensen

17 maart, 10:11 • 3 minuten leestijd

Ambulancezorg onder druk: roep om meer auto's en mensen © Archieffoto Melvin Bakker

ZUTPHEN - Ambulances in Noord- en Oost-Gelderland moesten in 2021 bijna drieduizend keer worden bijgestaan door collega's van andere zorgregio's, omdat ze zelf niet beschikbaar waren. Volgens de ambulancedienst komt dit doordat de ziekenwagens steeds vaker ver moeten rijden met een patiënt. De veiligheid van patiënten is echter niet in gevaar, aldus het RIVM.

De zorgregio Noord- en Oost-Gelderland (NOG), die loopt van Winterswijk tot Harderwijk, kreeg in 2021 liefst 2844 keer hulp vanuit buurregio's bij een spoedeisende rit. Ter vergelijking: in Midden-Gelderland was dat aantal 691 en in Gelderland Zuid 409. Dat blijkt uit cijfers van het Sectorkompas Ambulancezorg.

Volgens regiomanager René Smit van Witte Kruis, dat de ambulances in Noord- en Oost-Gelderland bemant, moeten zijn ambulances steeds vaker ver rijden met patiënten. “Door sluitingen van ziekenhuizen en opnamestops en door centralisatie van zorg moeten wij verder weg met een patiënt. Daardoor zijn we dus langer niet beschikbaar.”

Zo gaat de verloskunde-afdeling van het Gelre Ziekenhuis in Zutphen sluiten en staat ook de spoedeisende hulpafdeling daar ter discussie. “Het maakt de situatie niet beter”, zegt Smit daarover, al was Zutphen volgens hem al niet meer een volledig ingerichte plek voor alle ambulancezorg.

Vaak moesten ze al verder rijden voor gespecialiseerde zorg, zoals naar het Radboudumc in Nijmegen en het Rijnstate in Arnhem. “Dan is mijn ambulance dus weg. Ik heb er niet zoveel dat er dan altijd een ambulance is."

Ambulances doen in het algemeen steeds langer over een totale rit, dus inclusief het rijden naar het ziekenhuis, blijkt ook uit onderzoek van het RIVM. Onderzoeker Geert Jan Kommer bevestigt de lezing van het Witte Kruis, wat de redenen daarvoor zijn. “Voor patiënten is dat niet levensbedreigend: in een ambulance ben je altijd in goede handen. En als een patiënt instabiel is en meteen geopereerd móet worden, dan wordt hij altijd opgenomen, zelfs bij een SEH-stop.”

Nederland kent in totaal 25 veiligheidsregio’s waarbinnen één ambulancedienst de scepter zwaait. Zij helpen elkaar: kan de ambulance van een buurregio er sneller zijn, dan gaat die naar de plek des onheils.

Wat dat betreft kent Noord- en Oost-Gelderland sowieso een ‘ongelukkige’ geografische ligging, vertelt Geert Jan Kommer van het RIVM. “Het is een uitgestrekte regio en er liggen enkele steden en grote dorpen aan de grens. Hattem ligt bijvoorbeeld net onder Zwolle. Het is veel efficiënter om een ambulance te laten rijden vanuit Zwolle.”

Dat gebeurt enerzijds incidenteel. Zo kan een ambulance een patiënt wegbrengen naar een ziekenhuis buiten de eigen regio, als die patiënt daar goed bekend is. Is daar vervolgens een nieuwe spoedmelding, kan die ambulance ook daar weer worden ingezet.

Anderzijds maken regio’s ook standaard afspraken over bepaalde grensgebieden, vertelt beleidsmaker Luc Straatman van Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM). “Denk aan het gebied rondom Eerbeek: dat ligt in onze regio, maar Noord- en Oost-Gelderland zit er met hun post dichterbij. Dus dan is het logischer dat NOG rijdt. Zo helpen we elkaar.”

Langere rittijden zijn dus een landelijk fenomeen. Het RIVM onderzocht daarom waar in Nederland extra ambulances neergezet zouden moeten worden, om meer ‘dubbele dekking’ te krijgen. Ook in Noord- en Oost Gelderland moeten daarvoor ambulances bijkomen.

"Als alle ambulances van een standplaats bezig zijn met een inzet en dus bezet zijn, dan is een bepaald gebied niet gedekt. Tenzij er dubbele dekking is en een ambulance van een naburige standplaats de dekking kan verzorgen", zo legt onderzoeker Geert Jan Kommer die dubbele dekking uit.

Maar dan moeten die auto's er dus wel zijn. Het RIVM adviseert dan ook extra ambulances in Noord- en Oost-Gelderland. “In de praktijk komt dat neer op een extra auto in bijvoorbeeld Apeldoorn, Doetinchem of Harderwijk. Die kan de drukte in de stad opvangen, maar ook de regio in om de dekking daar op te vangen. Daardoor heb je kortere responstijden.”

In overleg met onder meer de zorgverzekeraars en de Nederlandse Zorgautoriteit is inmiddels besloten dat er in Noord- en Oost-Gelderland inderdaad meer ambulancezorg bij komt. Er komen zowel meer auto's als meer mensen.

René Smit: “We zijn nu nog bezig met de analyse hoe we presteren in verschillende gemeenten. Hoeveel ritten zijn we bijvoorbeeld te laat? Het duurt zeker een half jaar voordat je die diensten ook echt op de weg hebt.”

Niet alleen in Noord- en Oost-Gelderland staat de ambulancezorg onder druk. Alle regio’s in Nederland merken een toenemende vraag naar ambulancezorg. “In één jaar tijd kreeg alleen al onze meldkamer 3000-4000 telefoontjes méér. De zorgvraag lijkt een stuk hoger te liggen”, bevestigt Luc Straatman van de VGGM.

Ambulancezorg Nederland deed onderzoek naar de toegenomen vraag en ziet meerdere oorzaken, bijvoorbeeld de drukte bij huisartsen en huisartsenposten. “Patiënten in sommige regio’s bellen 112, omdat zij dan sneller geholpen worden. Deze meldingen leiden vaak tot een mobiel zorgconsult (ambulance komt ter plaatse, maar neemt patiënt niet mee) wat achteraf een huisartseninzet blijkt te zijn. Er wordt weliswaar zorg verleend, dus de patiënt is geholpen, maar de ambulancezorg wordt hierdoor extra belast.” Ook zijn er meer oudere patiënten, door de vergrijzing, en patiënten met psychische klachten, onder meer door de coronapandemie.