Snel de mestkelder legen: boeren wacht puzzel met nieuwe regels op 1 maart

Loonbedrijven in de Achterhoek krijgen tal van telefoontjes van boeren die hun mestkelders vol hebben. "Ze blijven bellen, dus ik doe er straks nog twee extra", zegt loonwerker Peter Mentink. Hij werkt bij loonbedrijf De Covik in Steenderen. Hij is vandaag onder anderen bij Dirk van Zadelhoff. "Het is allemaal best onduidelijk hoe de nieuwe regels eruit zien", zegt hij. "En iedere dag lijkt er weer iets te veranderen, dat maakt het nog ingewikkelder."

De Europese Unie maakt de regels voor mest. Regels zijn nodig om zo de waterkwaliteit te waarborgen, natuurherstel te bevorderen en stikstoffen te beperken. Te veel mest in het water of op het land is niet goed voor het oppervlaktewater en het grondwater. Ook omdat er soms drinkwater van wordt gemaakt. Boeren moeten zich daarom aan regels houden als ze mest gebruiken.

Voor alle boeren in Europa zijn regels opgesteld over de hoeveelheid mest die ze mogen uitrijden. Nederlandse boeren hebben al jaren een uitzonderingspositie: zij mogen meer mest uitrijden dan hun buurboeren. Nederland weet al langer dat het uitrijden van mest aan banden wordt gelegd, omdat Nederland niet voldoet aan de regels van milieu- en waterkwaliteit die Brussel stelt.

De hoop was dat dat op 1 januari 2024 in zou gaan. In december moest minister Piet Adema van Landbouw echter diep door het stof: de nieuwe regels gaan al in op 1 maart. En dat betekent dat de boeren volop met elkaar bellen en appen. "Er is nog steeds veel onduidelijk", zegt Martin Immink van landbouworganisatie LTO. "Ik heb het gevoel dat er in Den Haag een complete chaos is. Boeren zijn murw geslagen en blijven voorlopig doen wat ze altijd al deden, in ieder geval de komende twee weken."

Maar wat weten we wel? Er is een heel palet aan maatregelen, maar de 'bufferstroken' springen eruit. Boeren mogen in deze bufferstrook die naast sloten of beken ligt geen mest meer uitrijden. Ze moeten een grens van drie meter aanhouden. Op deze manier vloeit er minder mest in de sloot en dat is beter voor de kwaliteit van het water. Voor de boeren betekent het dat ze dus minder grond hebben om die mest op uit te rijden.

Daarnaast zijn er boeren die bij Natura 2000-gebieden of in drinkwaterwingebieden wonen. Daar zijn de regels nog strenger. Melkveehouder René Hobelman uit Varssel is zo'n boer. Hij woont in 't Klooster: een gebied waar waterbedrijf Vitens drinkwater wint. Ieder jaar ondervindt hij al de gevolgen van de droogte. Mede doordat er grondwater nodig is voor drinkwater. "Je staat nu met de rug tegen de muur en wij proberen al jaren om de waterkwaliteit goed te houden. We meten en we weten wat we doen. Dit voelt alsof we extra gestraft worden."

Voor hem is het een hele puzzel. Hij heeft namelijk percelen die in het waterwingebied liggen én percelen die daar niet in liggen. Daarnaast liggen er ook sloten langs zijn percelen. "Het gekke is dat we dus heel goed moeten kijken waar straks bemest kan worden. Zo staat er op de site van de RVO bijvoorbeeld een sloot ingetekend die er helemaal niet is. Wat moet ik daar dan mee?"

Al jaren wordt door critici gezegd dat er een mestoverschot is. Met andere woorden: er zijn teveel dieren die samen teveel mest produceren en we hebben in Nederland te weinig land waar we met die mest naar toe kunnen. "Dit gaat straks voor problemen zorgen", zegt Peter Mentink van het loonbedrijf. "Omdat er straks minder uitgereden kan worden, moet er meer afgevoerd worden. Maar waar moet dat naar toe? We hebben wel wat adressen, maar er zijn straks legio boeren die ergens met hun mest naar toe moeten."

Minder dieren lijkt dan de oplossing. "Ja maar ik moet ook een rendabel bedrijf blijven houden", zegt Van Zadelhoff. "Ik weet ook niet hoe het verder moet. Misschien moeten we eerst meer duidelijkheid hebben." Hobelman vult aan: "Iedere keer worden er weer nieuwe regels bedacht en iemand in Den Haag of in Brussel vindt dat we het niet goed genoeg doen. Maar wanneer is het wel goed genoeg?"