Verbod op energiedrankjes: betutteling of de enige manier?

Voedselwaakhond Foodwatch lanceerde in 2021 een campagne, nadat een oproep van kinderartsen in 2018 geen effect sorteerde. Ze benaderden alle supermarkten en daarbij gaf 80 procent aan voorstander te zijn van een verbod op de verkoop van energydrank aan jongeren. "Maar sindsdien is er eigenlijk weer niets veranderd", schetst Frank Lindner van de waakhond. "De supermarkten wijzen naar de branche voor centrale regelgeving en de branchevereniging wijst naar de overheid en de overheid wijst naar de branche."

Navraag bij het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) leert dat er vanuit hun rol als belangenbehartiger van de Nederlandse supermarktbranche ook nooit een centrale regeling zal komen. "Dat mogen wij niet eens doen", aldus een woordvoerder. "We staan achter het advies van het Voedingscentrum, maar over assortimentkeuzes doet het CBL geen uitspraken, dat is aan de individuele ondernemingen en bij formules aangesloten ondernemers in de branche", zo luidt het in een eerder statement.

Kinderarts en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde Károly Illy is voorstander van een verbod op de verkoop van de drankjes aan kinderen. "Zorg er nou voor dat het niet meer verkocht kan worden aan kinderen", zegt hij. "Op mijn spreekuur zie ik kinderen die klachten hebben als concentratieproblemen, slaapstoornissen, slechter opletten in de klas, hartkloppingen, hartritmestoornissen", gaat de kinderarts verder.

"Ik vind dat iedereen z'n verantwoordelijkheid zou moeten nemen. Die verantwoordelijkheid is ook genomen ten aanzien van rookwaren. Neem die verantwoordelijkheid nou ook voor de energiedrankjes."

De Oosterbeekse retaildeskundige Cor Molenaar snapt wel waarom er nog geen verbod is. "Hoe ga je dat dan controleren en belangrijker nog: waar stopt het als je dit gaat verbieden? Moet je dan ook zeggen dat kinderen geen snoep meer mogen kopen? Dan is het hek wel echt van de dam."

Molenaar vindt dat supermarkten en de overheid niet op de stoel van ouders moeten gaan zitten. "Als ouders het toestaan, wie is de overheid dan om dat te verbieden?"

Manon van den Berg, diëtist-onderzoeker en themaleider voeding in het Radboudumc, weet als geen ander hoe lastig het is om verandering teweeg te brengen. "Er zijn grote groepen mensen die het betutteling vinden en er niet aan willen. Maar ik denk dat supermarkten wel degelijk moeten kijken naar hun maatschappelijke verantwoordelijkheid."

"We hebben landelijk met heel veel partijen het preventieakkoord getekend. We weten dat chronische welvaartziektes (diabetes, hart- en vaatziekten, obesitas) alleen maar toenemen en dat voeding daar voor een heel groot deel een oorzaak van is."

Van den Berg vindt het vooral schrijnend dat supermarkten bewust inspelen op de verkoop van ongezonde voeding. "Ze voelen feilloos aan dat jeugd op energiedrankjes af komt, maar ze gaan daarbij volledig voorbij aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Terwijl ze in plaats van het nudgen van ongezonde producten dit juist met gezonde voeding zouden moeten doen. Zo kun je ook laten zien dat goed bezig bent."

Molenaar juicht goede informatievoorziening toe, maar vindt het uiteindelijk een keuze van de consument. "Mensen zijn niet dom. We hebben voldoende informatie om een keuze te maken en toch kopen we alcohol of tabak. Of we kopen ongezonde producten voor onze kinderen. Je moet mensen ook zelf hun verantwoordelijkheid laten nemen. We kunnen ze alleen maar wijzen op de nadelige gevolgen, maar een verbod op producten is in mijn ogen een verregaande vorm van betutteling."