Gelderse Vallei

Opstand tegen lozing giftig water in haven Wageningen

Vlnr: VADA-voorzitter Harm Beijer, Joost Reijnen van Mooi Wageningen en Havenstraatbewoner Bert Lotz lang de Nederrijn.
Vlnr: VADA-voorzitter Harm Beijer, Joost Reijnen van Mooi Wageningen en Havenstraatbewoner Bert Lotz lang de Nederrijn. © Jan Sommerdijk
WAGENINGEN - Inwoners van het havengebied in Wageningen zijn een handtekeningenactie gestart om plannen voor de lozing van giftig grondwater in de Nederrijn tegen te houden. Ze vrezen voor extra verontreiniging van hun omgeving. Al 2400 mensen tekenden de petitie. “We maken ons veel zorgen over de stoffen die ze hier willen lozen. Zo moet je niet met je omgeving omgaan."
Dat zegt Bert Lotz, bewoner van de Havenstraat. Het gaat om een oude gifzaak, waarover al jaren onenigheid is. De Enka garenfabrieken in Ede sloten in 1982 hun deuren, maar ondertussen zitten er nog wel giftige stoffen in de bodem. Die vervuiling zit een meter of vijftien diep in de grond en beweegt zich langzaam naar het zuiden richting natuurreservaat de Binnenveldse Hooilanden in Wageningen.

'Zeldzame soorten bedreigd'

Provincie, gemeente Ede en Waterschap Vallei en Veluwe zijn het er over eens dat die verontreiniging niet het natuurgebied mag bereiken. Volgens de drie partijen is het lozen in de Nederrijn de beste oplossing om het natuurgebied te beschermen. "In het water zitten hoge concentraties sulfaten. Die komen in de Binnenlandse Hooivelden naar boven. Dit bedreigt de planten, waaronder landelijk zeer zeldzame soorten", vertelt een woordvoerder van het waterschap.
Buurtbewoners in actie tegen vervuiling
Joost Reijnen van Mooi Wageningen, een vereniging die zich inzet voor meer natuur en landschap met karakter, is het hier niet mee eens. Hij noemt de methode die het waterschap wil toepassen eentje uit de jaren zeventig.
“De hoeveelheid verontreiniging blijft volgens het waterschap binnen de wettelijke normen, maar er zijn tegenwoordig andere goede technieken om al die sulfaten en andere gevaarlijke stoffen uit het water te halen. Die zijn heel simpel maar wel duurder en dat wil het waterschap niet.” Dit vertelt Reijnen terwijl de zon opkomt boven de Rijnhaven, op de plek aan Pabstendam waar een pijpleiding van 7,5 meter moet gaan eindigen.

Gevaar

Gedurende een lange periode moet het grondwater afgezogen worden. Pas als al het gif uit de grond is kan daarmee worden gestopt en is het gevaar geweken. In totaal gaat het om 90 miljoen kubieke meter verontreinigd grondwater. Bij de duurdere technieken hoeft er helemaal geen water in de Nederrijn te worden geloosd en kan volgens de woordvoerder van Mooi Wageningen het gezuiverde water gewoon in het grondwater van het natuurreservaat worden teruggebracht.
We proberen iets goeds te doen voor de natuur
Marcel van Betuw, woordvoerder van Waterschap Vallei en Veluwe stelt dat het waterschap samen met de provincie Gelderland en gemeente Ede uitgebreid heeft laten onderzoeken hoe je die verontreiniging kunt aanpakken.
"Probleem is dat mix van aantal stoffen zeer moeilijk te zuiveren is tot een niveau dat het weer de grond in mag", vertelt hij. Van Betuw begrijpt de weerstand in Wageningen en de roep om gezuiverd water terug te brengen in de grond. "Je kunt wel iets willen, maar iets kunnen is een tweede. Op dit moment is dat dus nog niet mogelijk", stelt de woordvoerder.
Rijkwaterstaat heeft de vergunning verleend voor de lozingen in de Nederrijn. Van Betuw: "Wij voldoen aan de normen. Er is geen gevaar voor ecologie en volksgezondheid. We proberen iets goeds te doen voor de natuur."

Ophoping gif

Volgens Joost Reijnen van Mooi Wageningen stelt het waterschap dat er veel water door de Nederrijn stroomt en dat het vervuilde water dan wel wordt verdund. "Maar je zag afgelopen zomer de waterafvoer af en toe negatief is en bij stilstaand water hoopt het gif zich dan op in gebieden waar recreanten komen.”
Hij krijgt bijval van Harm Beijer, voorzitter van watersportvereniging VADA, die de jachthaven van Wageningen als thuisbasis heeft. “Bij laag water gaan de stuwen dicht en is de Nederrijn net een vijver. De lozing gaat dan gewoon door en kan zelfs de Linge in worden gezogen.”
De lozing kan nu nog worden tegengehouden
Volgens de voorzitter proeven we nu nog de wrange vruchten van de industriële lozingen van andere Europese landen in de vorige eeuw. “Iedereen weet dat je geen vlees moet eten van koeien die grazen langs de rivier vanwege de chemicaliën.
De omwonenden in Wageningen maken zich grote zorgen en vrezen voor milieuverontreiniging in hun woonomgeving. Ze zijn zaterdag een petitie gestart om de lozingen tegen te houden. Havenstraatbewoner Bert Lotz krijgt al veel reacties van groepen en mensen, ook van die stroomafwaarts langs de Nederrijn wonen. “Er is nog geen vergunning aangevraagd voor de pijplijn. Dit is het moment om in opstand te komen. De lozing kan nu nog worden tegengehouden.”