Dit zijn de grootste pronkstukken uit de Gelderse geschiedenis

De Ridders van Gelre namen het initiatief voor de tentoonstelling. In hun geschiedenisprogramma bij Omroep Gelderland pleiten ze al jaren voor een Gelders Museum waar de provinciale historie tot leven komt. “In Gelderland zijn honderd kleinere musea die een deel van de Gelderse geschiedenis laten zien,” vertelt programmamaker en één van de Ridders Bas Steman. “Maar een plek waar bezoekers het overzicht krijgen, is er niet. Daar willen wij al jaren verandering in brengen en dat is met deze tijdelijke tentoonstelling eindelijk gelukt.”

De tentoonstelling vertelt het verhaal over de opkomst, de glorie en de ondergang van Gelderland als zelfstandig middeleeuws hertogdom. De topstukken komen uit verschillende Gelderse musea en zelfs uit twee Rijksmusea en zijn verdeeld over drie zalen. Uit de prehistorie hebben de Ridders twee klokbekers uit de collectie van CODA Apeldoorn en twee bronzen halsringen van het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden geselecteerd. Deze objecten zijn gevonden bij het Uddelermeer midden op de Veluwe. Ze laten zien dat er al vele duizenden jaren een bloeiende beschaving was in Gelderland toen Amsterdam nog een zompig moeras was.

In de tweede zaal zien we enkele hoogtepunten uit de Gouden Eeuw van Gelderland. Deze vond plaats aan het einde van de middeleeuwen. Het Nijmeegs Schippersantependium is het absolute pronkjuweel uit deze periode. Dat is het oudste en grootste geweven kunstwerk van Nederland. Het kleurrijke tapijt hing ooit in de Sint-Stevenskerk voor de kapel van het schippersgilde. In het midden staat een middeleeuws handelsschip afgebeeld geflankeerd door Maria en de Noorse heilige Sint-Olaf. Het Schippersantependium komt uit de collectie van Museum Het Valkhof in Nijmegen.

De derde zaal belicht de ondergang van Gelderland als zelfstandig hertogdom en de transformatie tot Nederlandse provincie. Dit verhaal wordt met enkele prominente schilderijen verteld. Voor de twintigste eeuw hebben de Ridders gekozen voor een paar andere objecten. Het Vrijheidsmuseum in Groesbeek leent een schoolkaart uit die laat zien hoe groot de oorlogsschade in Gelderland was na de Tweede Wereldoorlog in verhouding met andere Nederlandse provincies. Met 300.000 inwoners die niets meer hadden dan hun kleding op een bevolking van 950.000 was Gelderland in absolute aantallen de zwaarst getroffen Nederlandse provincie voor inwoners.

Uit de periode van de Koude Oorlog is een verzameling documenten te zien die de IJssellinie belichten. Op de verschillende pagina’s is te lezen dat het om zeer geheime informatie gaat. Bij een Russische opmars naar West-Europa zou de IJsselvallei vanaf Arnhem tot Kampen onder water gezet worden. Inwoners op de oostelijke rivieroever werden naar plaatsen in de Achterhoek geëvacueerd. Die regio zou als eerste in de frontlinie liggen bij een opmars van het Rode Leger. In de jaren vijftig en zestig was deze informatie een staatsgeheim, maar nu is het voor iedereen te bekijken.

De tentoonstelling Gelderland Het Verloren Hertogdom is tot en met 7 mei van dinsdag tot en met zondag te bezoeken in Stadsmuseum Harderwijk. Vanavond zijn de eerste beelden te zien op televisie bij Omroep Gelderland.