Rijk van Nijmegen
'Rokers met lager inkomen kunnen niet zomaar stoppen'
17 januari 2023, 20:01 • 4 minuten leestijd
NIJMEGEN - Mensen met een lager inkomen die verslaafd zijn aan nicotine besparen liever op energie dan dat zij stoppen met roken. Dat zegt organisatie Medipro, die rokers begeleidt bij het stoppen in onder meer Nijmegen en Arnhem. Maar voor veel mensen met een lager sociaaleconomische positie is wel of niet stoppen met roken helemaal niet zo'n makkelijke keuze.
Dat stelt Expertisecentrum Gezondheidsverschillen Pharos. Sommige rokers vinden het kopen van sigaretten of shag nu zo duur, dat ze de grens overgaan om goedkoper uit te zijn. Zo rijdt Aïshah uit Duiven naar Luxemburg om tabak en koffie in te slaan. Dat scheelt veel geld, vooral als je een stevige roker bent.
Stoppen is logischerwijs nog altijd de goedkoopste optie. Bij Medipro in Nijmegen merken ze echter niet dat er in tijden van inflatie ineens meer mensen bij ze aankloppen.
Dekentje op de bank
"Je zou denken dat mensen daar nu graag op besparen, vooral omdat onze doelgroep een lage sociaaleconomische positie heeft. Maar je ziet in bepaalde wijken dat mensen een hele hoge prioriteit geven aan het roken", zegt Dominique Paulissen van Medipro. "Die verstokte rokers besparen liever op hun energie. Ze zetten de kachel een graadje lager en zitten onder een dekentje." De mensen die wel aankloppen bij de coachingsinstantie, geven wel vaker aan dat de hoge kosten een van de redenen is om te stoppen.
Eén op vijf volwassenen rookt
Uit de meest recente cijfers van het Trimbos-instituut (2021) blijkt dat één op de vijf Nederlanders van 18 jaar en ouder rookte in 2021. Dat is 20,6 procent van de volwassen bevolking. De laatste jaren is een flinke daling te zien, want in 2014 rookte nog 25,7 procent van de volwassenen.
Trimbos zegt dat in 2021 30,9 procent van de rokers een serieuze poging deed om te stoppen. De meeste rokers hebben meerdere pogingen nodig om definitief te stoppen.
Steeds meer mensen stoppen dus met roken. Maar dat geldt niet voor mensen met een lagere opleiding, stelt Pharos. De helft van de mannen van 25-45 jaar met een lagere opleiding rookt. Tabaksverslaving draagt voor ongeveer 30 procent bij aan het verschil in levensverwachting tussen laag- en hoogopgeleiden.
Maar volgens Marieke Helmus, strategisch adviseur rookvrij bij Pharos, en voorheen verslavingsarts, is de keuze om te stoppen niet zo simpel. Zij stelt dat mensen met een lagere sociaaleconomische positie - zoals mensen die in armoede leven of met chronische stress - bezig zijn het hoofd boven water te houden in plaats van het stoppen met roken. Volgens Helmus heeft diep van binnen 8 op de 10 mensen die rookt de wens om te stoppen. Maar er spelen in veel gevallen dus ook andere problemen.
Kinderen roken dus mee, soms al vanuit de baarmoeder.
"In gezinnen waar dit speelt is het zo dat er vaak al werd gerookt terwijl de moeder nog zwanger was en dat gebeurde ook in de woonkamer", legt Helmus uit. "Kinderen roken dus mee, soms al vanuit de baarmoeder. Zij kunnen al op heel jonge leeftijd gevoelig worden voor een nicotineverslaving, doordat ze zelf als jongere op een leeftijd van 11 of 12 jaar gaan roken of vapen. De hersenen van een kind veranderen daadwerkelijk, waardoor het moeilijk is om te stoppen met roken."
Deze groep zit vaak in een vicieuze cirkel van meerdere problemen.
En daarnaast speelt er vaak meer. "Deze groep zit vaak in een vicieuze cirkel van meerdere problemen, zoals huisvesting, schulden, het niet hebben van een baan of dagbesteding en - misschien wel het belangrijkste - eenzaamheid. Dat zorgt voor chronische stress, waardoor deze mensen weer moeilijker kunnen stoppen met roken. Het houdt elkaar in zijn greep. En dan heb je ook nog de sociale omgeving, die vaak ook rookt. Als er een norm heerst van 'roken is nog oké', probeer het probleem dan maar eens te stoppen", zegt Helmus. "De steun aan elkaar bij een poging te stoppen is lager."
Onderliggende problematiek
Helmus zegt dat het niet aan de wil om te stoppen ligt. "Wat je veel meer tegenkomt is dat deze mensen niet naar goede hulp worden geleid. Het is belangrijk dat ze goede hulp krijgen bij het stoppen. Hoe kan iemand zijn gedrag duurzaam veranderen? Er moet aandacht zijn voor de onderliggende problematiek en voor de stress. Wat is de reden dat mensen roken? Zullen we samen eens kijken welke voordelen stoppen kan opleveren? Tot slot moet er goede medicatie zijn die aansluit bij de persoon." Hulp om te stoppen met roken is vaak gratis. "Maar veel mensen weten dat niet", aldus Helmus.
"Als mensen dan wel grip krijgen op hun rookgedrag en stoppen, ervaren mensen vaak zoveel trots dat het ze ook kan helpen op andere levensvlakken. Dus het is zaak dat we dichtbij de mensen komen. Vanuit vertrouwen kiezen mensen zelf welke hulp ze graag willen." Een lokaal project van Pharos loopt momenteel onder meer in Nijmegen, waar inwoners elkaar steunen bij het stoppen met roken.
