Rijk van Nijmegen

Deze Nijmeegse schilders hangen prominent in Museum Het Louvre in Parijs

Gelderse afdeling in Museum Het Louvre
Gelderse afdeling in Museum Het Louvre © Omroep Gelderland
NIJMEGEN - In het grootste museum ter wereld hangen tenminste drie schilderijen van de hand van Nijmeegse kunstenaars. Wie de vaste tentoonstelling van de Europese schilderkunst bezoekt in Museum Het Louvre in Parijs komt eerst in een zaal waar meesterwerken hangen van Johan Maelwael en/of de Gebroeders van Lymborch. Deze kunstenaars zijn in de veertiende eeuw geboren in Nijmegen en begonnen hun carrières aan het hof van de Gelderse hertogen. Franse vorsten kochten de kunstenaars voor astronomische bedragen weg uit Gelderland. Hun grootste meesterwerken maakten Maelwael en Van Lymborch in Frankrijk.
De Grote Ronde Piéta wordt zonder discussie toegeschreven aan Johan Maelwael. Het is het oudste ronde paneel dat we kennen en dat is beschilderd. We zien een bebloede Christus die net van het kruis is gehaald. Hij ligt in de armen van God en Maria kijkt toe samen met een aantal engelen. “De emoties in de gezichten raken mij enorm,” zegt André Stufkens. De Nijmegenaar doet onderzoek naar de werken van Johan Maelwael en de Gebroeders van Lymborch. “Dat een kunstenaar dit tafereel vastlegt op een rond paneel is rond 1400 revolutionair. Daarna vindt het navolging in de rest van Europa.”
Grote Ronde Piéta van Johan Maelwael
Grote Ronde Piéta van Johan Maelwael © Musée du Louvre

Grote innovator

Ook voor Sophie Caron is de Grote Ronde Piéta een absoluut meesterwerk. Ze beheert de middeleeuwse schilderijencollectie van Musée du Louvre in Parijs. “Johan Maelwael is een grote innovator. Hij gebruikt de modellen die hij kende uit de middeleeuwen om iets nieuws te creëren. Dat zie je bijvoorbeeld in de verhoudingen van het lichaam van Christus. Maelwael is van grote betekenis voor de ontwikkeling van de Europese schilderkunst. Hij vormt de brug tussen de middeleeuwen en de Renaissance in Europa.”
Johan Maelwael uit Nijmegen vormt de brug tussen de schilderkunst in de middeleeuwen en de Renaissance in Europa.
Naast de Grote Ronde Piéta hangt een ander werk van de hand van Nijmeegse kunstenaars. Bij het schilderij De Man van Smarten hangt een bordje met de Gebroeders van Lymborch als makers, maar met een vraagteken. Toen het Louvre het kunstwerk in 2012 aankocht, werd het toegeschreven aan Johan Maelwael, omdat het grote gelijkenissen vertoont met de Grote Ronde Piéta. De toenmalige directeur noemde De Man van Smarten de grootste aankoop van het Louvre in vijftig jaar. Het museum telde daar 7,8 miljoen euro voor neer terwijl het werk door de tand des tijds flink is aangetast.
De Man van Smarten van de Gebroeders van Lymborch of Johan Maelwael
De Man van Smarten van de Gebroeders van Lymborch of Johan Maelwael © Musée du Louvre

Grote kunstenaars

Aan het einde van de middeleeuwen zetten kunstenaars nog niet hun naam onder een schilderij. Daarom is er bijna altijd discussie over de maker van kunstwerken uit die periode. Sophie Caron denkt dat De Man van Smarten door Johan Maelwael of door de Gebroeders van Lymborch is gemaakt. “Ze komen allemaal uit Nijmegen en hebben ook in Frankrijk veel samengewerkt. Johan Maelwael was de oom van de Gebroeders van Lymborch. Ze waren familie en ze kenden elkaar goed. De oom heeft veel geleerd aan zijn neefjes en andersom heeft Maelwael ongetwijfeld ook veel geleerd van de Gebroeders van Lymborch. Het waren grote kunstenaars die elkaar zeker hebben beïnvloed.”

Martelaarschap van Sint Denis

Het grootste schilderij waar Johan Maelwael aan werkte en dat in bezit is van het Louvre is Het Martelaarschap van Sint Denis. De Britse kunsthistorica Susie Nash toonde onlangs overtuigend aan dat Johan Maelwael in 1398 begonnen is met dit meesterwerk. Zijn opvolger Henri Bellechose maakte het kunstwerk na de dood van Maelwael in 1416 af. Toch staat alleen zijn naam als maker benoemd op een tekstbordje in het Louvre. “We gaan dat voorlopig niet aanpassen,” zegt Caron. “Het onderzoek van Nash is voor mij vooral interessant, omdat we nu meer weten over de achtergronden waarbij dit meesterwerk is gemaakt. De precieze maker is voor mij minder van belang.”
Martelaarschap van Sint Denis van Johan Maelwael en Henri Bellechose
Martelaarschap van Sint Denis van Johan Maelwael en Henri Bellechose © Musée du Louvre

Ridders van Gelre

De Ridders van Gelre laten de drie schilderijen met een Gelderse connectie in Museum Het Louvre volgende week zaterdag 14 januari zien in hun tv-programma op Omroep Gelderland. Vanaf vanavond is Ridders van Gelre voor het eerst te zien op zaterdagavond. Dan bezoeken presentatoren Bas Steman en René Arendsen het Gebroeders van Lymborch Huis in Nijmegen. Hier woonden en werkten de eerste bij naam bekende Nederlandse schilders in de middeleeuwen en leerden zij het vak. De uitzending is vanaf 17.15 uur te zien en wordt ieder uur herhaald.
Ridders van Gelre is het geschiedenisplatform van Omroep Gelderland. We brengen het laatste nieuws over de Gelderse historie en organiseren elke zaterdagochtend een exclusieve rondleiding voor onze volgers op bijzondere locaties. En heb je het stripboek Ridders van Gelre en Ons Verloren Hertogdom al in de boekenkast? Volg ons op: Facebook, Instagram, Twitter, Televisie, Radio, YouTube en Web.