Dit zijn de Gelderse nieuwkomers bij de provinciale verkiezingen

"Het wordt tijd dat we weer zorgen voor een vitaal platteland", zegt BBB-lijsstrekker Rik Loeters. Dat BoerBurgerBeweging mee zou doen aan de verkiezingen in Gelderland, mag geen verrassing zijn. "Ja, natuurlijk hebben we een mening over de stikstofdiscussie, maar we kijken veel breder dan alleen dat."

Kartrekker Loeters ziet grote uitdagingen in Gelderland. "Uiteindelijk draait het om de leefbaarheid. We moeten zorgen dat er genoeg woningen zijn voor iedereen. We moeten meer woningen bouwen voor starters, want daar is nu het grote tekort aan. Het gaat om de drie v's: voorzieningen, veiligheid en verenigingen. Als jongeren wegtrekken uit de dorpen, zullen die drie v's ook verdwijnen."

En de stikstofdiscussie dan? "We zien heus wel dat er wat moet gebeuren, maar we moeten af van het klimaatbeleid en overstappen op een natuurbeleid. Geen extra natuur in onze provincie, maar goed beheer van de natuur die we hebben. Op veel plekken doet de natuur het prima met de hoeveelheid stikstof die er is. En als er toch ergens minder stikstof uitgestoten moet worden, moeten we om tafel gaan met de ondernemers die daar in de buurt stikstof uitstoten, of dat nou boeren zijn of grote bedrijven. Samen moeten we zoeken naar oplossingen."

Op hoeveel zetels mikt BBB? "We hopen dan ook meer dan tien zetels te halen bij de verkiezingen. We staan klaar om daarna gelijk in de coalitie plaats te nemen. Als dat niet lukt, hebben we iets niet goed gedaan. Dan heb ik iets niet goed gedaan."

Ze voelde zich politiek ontheemd, lijsstrekker Elrie Bakker-Derks uit Groesbeek. "Ik vroeg me af: welke partij hoort nog bij mij? Heel veel partijen zijn voor mijn gevoel afgedwaald." Ze vond haar thuis bij JA21. Haar partij heeft drie belangrijke thema's: stikstof, de energietransitie en het asielbeleid.

"Wij moeten naar het Deens model. Opvang in de regio, waar mensen zich ook moeten aanmelden als ze naar Nederland willen. We kunnen wel politiek correct zeggen dat iedereen welkom moet zijn: maar het land kan het niet meer aan", aldus de lijsttrekker.

Dat asielbeleid wordt vooral in Den Haag bepaald. Bij de verkiezingen wordt er naast de provincies ook indirect voor de Eerste Kamer gestemd. "Dat is een belangrijke reden om te gaan stemmen, maar je ziet met het asielbeleid wel dat veel uitvoering over de schutting gegooid wordt richting de provincies en gemeenten."

Vijf zetels, daar mikt Bakker-Derks op. "In de peilingen staan we op zo'n tien procent van de stemmen en dat is eigenlijk de enige graadmeter die we nu hebben. Wij gaan voor vijf en natuurlijk hopen we op meer."

BvnL is de partij van Wybren van Haga, die zich in 2021 samen met Kamerleden Hans Smolders en Olaf Ephraim afsplitste van Forum voor Democratie. Ook het Gelderse Statenlid Arjan de Kok stapte uit de partij en ging op eigen titel verder in de Staten. Nu is hij lijstrekker van BvnL. "Ik ben een van de oprichters van BvnL. Wij willen in alle provincies meedoen en dat ik dan de kar trek in Gelderland is wel logisch."

Het stikstofbeleid en het uitkopen van boeren is tegen het zere been van BvnL. "Onbespreekbaar", zegt de partij. Een ander belangrijk punt zijn de energieprijzen. Daar gaat de provincie natuurlijk niet over, maar er staat wel zo'n 2,5 miljard op de bank, in 2009 verdiend met de verkoop van Nuon. De Kok wil dat geld nu aanboren. "We willen kijken of we de burgers die echt door de energieprijzen in de armoede terecht zijn gekomen, kunnen helpen." En de partij wil ondernemers die klappen heb gehad helpen om de winter door te komen.

BvnL staat in de peilingen niet zo hoog, toch mikt De Kok op drie zetels. "Komende periode moeten we duidelijk gaan maken dat BvnL en Wybren van Haga bij elkaar horen."

Elmar Theune is lid van het eerste uur en straalt als ze praat over Volt. In het verleden was ze namens de PvdA al eens wethouder in Wageningen. Volt is inmiddels geen onbekende naam meer. De partij deed al mee aan de landelijke, Europese en gemeenteraadsverkiezingen. De prioriteiten zijn duidelijk voor Theune. "Er zijn drie belangrijke thema's: de natuur, de energietransitie en de woningbouw."

Volt wil boeren stimuleren meer natuurinclusieve landbouw uit te oefenen. Ook is de partij voor meer windmolens en zonnepanelen, en moeten er meer woningen voor starters gebouwd worden. "We hebben altijd gebouwd voor doorstroming, maar mijn moeder van 91 stroomt ook niet door. Dus moeten we anders gaan denken."
"In de peilingen staan we nu op twee zetels, maar we gaan voor drie of meer. Overigens noem je mij wel steeds de lijsttrekker, maar we werken als duo. David Eissens is net zo belangrijk als ik. We hebben als Volt echt ingezet op een sterk en inclusief team, daar zijn we trots op. Hopelijk krijgen we veel jongeren naar de stembus die achter onze ideeën staan."

Ze waren de grote winnaar bij de voorbije gemeentelijke verkiezingen: de lokale partijen. "Die lokale geluiden missen in ons bestuur. De grote uitdagingen worden regionaal opgelost, de lokale mensen zijn van belang. Die achterban wordt gemist", zegt Lara Minnaard van Lokale Partijen Gelderland (LPG).

"Die gemeenteraad is voor veel mensen al ver-van-hun-bed-show. De provincie is nog een stap verder. Mensen weten maar moeilijk wat daar speelt. We moeten niet alleen de lokale mensen naar de politiek brengen, maar de die politiek ook terugbrengen naar de lokale omgeving. Lokaal staat dus centraal. We zien een faciliterende provincie voor ons, met vitale dorpen en lokale initiatieven."

Een echt zeteldoel heeft LPG niet. "Maar we willen wel voet aan de grond krijgen, dus minimaal één." Voor een slagvaardig team zouden, zo zegt Minnaard, drie zetels zeer welkom zijn.

Naast de verzamelde lokale partijen is er nóg een nieuwkomer: ONS Gelderland, met Martin Witjes als lijsttrekker. Hier geen dichtgespijkerd verkiezingsprogramma. "Wij hebben een adviesprogramma, dit is zoals wij denken dat het moet, maar we kunnen ook een debat met onszelf hebben", vertelt Witjes.

Hij wil naar een samenleving waar de politiek van onderop wordt georganiseerd. "Je hoeft bij ons ook geen lid te worden. Wij doen wat de lokale partijen willen."

ONS Gelderland mikt op een enkele zetel. "Dat is voldoende, dan kan je echt veel bereiken. En het is ook een halte om te laten zien dat wat wij voor ogen hebt werkt", legt Witjes uit. Want de provincie is niet het einddoel. "Het is een halte naar iets groter, naar ONS Nederland."