Gelderse Vallei

Hier woonden 100 jaar geleden vijfduizend gevluchte Belgen

Een gedenksteen ter nagedachtenis aan het voormalige Belgische vluchtelingenkamp Vluchtoord Ede
Een gedenksteen ter nagedachtenis aan het voormalige Belgische vluchtelingenkamp Vluchtoord Ede © Omroep Gelderland
EDE - In de Eerste Wereldoorlog was Nederland neutraal, maar België werd een frontgebied. Er vluchtten 1 miljoen Belgen naar Nederland. Om dat allemaal in goede banen te leiden, verdeelde de Nederlandse overheid deze mensen in drie groepen: de 'gevaarlijke', de 'minder gewenste' en de 'fatsoenlijke'. Die laatste groep die werd naar een vluchtoord in Ede gebracht.
Het Edese Vluchtoord werd gebruikt als opvanglocatie, midden op de Eder Heide in Ede. Hier werden vijfduizend Belgen opgevangen, meer inwoners dan Ede op dat moment zelf had. Het vluchtoord was zelfvoorzienend en bestond uit scholen, een kerk, een ziekenhuis, keukens, wasserettes en centrale verwarming.

Hoop op toekomst

Ede reageerde in de eerste instantie afwachtend op de bourgondische bezoekers, maar overlast was er niet. Ingeborg Kriegsman praat erover met presentator Klaas Drupsteen.
Bekijk er meer over in de onderstaande video.
Zo leefden de Belgen tijdens de Eerste Wereldoorlog in Ede
Ingeborg woont al meer dan vijftig jaar in Ede, maar weet pas sinds tien jaar van het bestaan van het vluchtoord af. Omdat ze geïnteresseerd was in de geschiedenis van haar eigen omgeving begon ze met wat speurwerk via Google. Hierdoor kwam ze krantenartikelen op het spoor die de vluchtelingen zelf publiceerden. Ingeborg dook vervolgens de archieven in en schreef naar aanleiding van alle verhalen een boek: Hoop op toekomst.

Gedenksteen

Tijdens haar onderzoek kon Ingeborg soms niet stoppen met het lezen van nieuwe verhalen en verloor ze zichzelf uren in de archieven. Zo kwam ze ook in contact met Peter Hoeck, een zoon van Jos Hoeck die in het vluchtoord in Ede heeft gewoond. Jos schreef in zijn tijd gedichten over het vluchtoord, over de oorlog en zijn heimwee. Amper 18 jaar was Jos toen hij die gedichten publiceerde. Hij was op de vlucht samen met zijn moeder en drie jongere zusjes.
Precies in het midden waar ooit het vluchtoord stond, staat nu een gedenksteen. Een aandenken op de plek waar van 1915 tot 1917 het vluchtoord stond. Na 1918 werden de laatste huisjes van het oord opgebroken en meegenomen naar België. Deze huisjes werden daar vermoedelijk weer opgebouwd. In 1917 vertrok al een groot deel van de Belgen naar andere opvanglocaties, zoals in Nunspeet of terug naar België. Het oord in Ede moest namelijk gesloten worden omdat er niet genoeg mensen meer woonden. "Dat vonden ze verschrikkelijk" weet Ingeborg. Ze wilden niet weg omdat ze het hier goed hadden. Maar ook die goedheid kent gradaties. De kampementen elders in Nederland, zoals in Nunspeet, hadden minder goede voorzieningen. Dit kwam door de verdeling van burgers die men maakte voor de vluchtoorden.
In het natuurcentrum Veluwe, vlakbij de gedenksteen is een maquette te vinden het Vluchtoord.

Klaas Drupsteen bezocht deze plek op de Edese heide tijdens zijn wandeling over het klompenpad, Het Kreelsepad. In de serie Klaas op Klompen loopt Klaas iedere zondag een klompenpad in onze provincie. Te zien bij TV Gelderland vanaf 17.15 uur.

Wil je de hele uitzending zien over het Kreelsepad? Kijk hier:
Klaas op Klompen - Kreelsepad in Ede