Mooiste kerk sluit deuren: ontheiliging zou 'onthoofding' van de kerk betekenen

Als je langsrijdt dan valt de kerk niet echt op. Het gebouw staat weliswaar wat hoger en niet middenin een dorp, maar net aan de rand. Eerlijk: het is van de buitenkant een kerk als menig ander in de Achterhoek. Tot je de deuren opent en naar binnen loopt. Dan zie je ineens iets heel bijzonders: het interieur van deze kerk.

In 2009 werd de kerk uitgeroepen tot mooiste kerk van Gelderland. "Mooi is altijd een kwestie van smaak en er zijn natuurlijk in Nederland ook een heleboel mooie kerken uit andere periodes. Maar voor heel veel mensen is dit de definitie van een kerk. Hij is gebouwd in de negentiende eeuw, lijkt gotisch, maar is neo-gotisch en klopt helemaal", legt Loeff uit.

Nu de 12 Apostelen Parochie, waar deze kerk onder valt, besloten heeft geen eucharistievieringen meer te houden en de kerk op den duur te sluiten en verkopen, rijst de vraag: wat moet er met het interieur gebeuren?

"Het is een besluit dat ik niet goed begrijp", benadrukt Charlotte Bonga, van de locatieraad. "Deze kerk is uniek. Het is het best bewaarde authentieke interieur van een dorpskerk uit deze periode, dus 1870. Het is eigenlijk een museumstuk. In de loop der jaren is er niets veranderd. Ik leid wel eens mensen rond en dan vertel ik altijd: wat je nu ziet, dat zag je ook in 1870."

"Op de eerste plek is sluiting een drama voor de geloofsgemeenschap", stelt Loeff. "Je wilt namelijk het liefst dat je in de kerk gedoopt wordt, huwt en dat je tijdens de uitvaart vanuit de kerk begraven wordt. En als dat niet meer kan, dan is er een stukje van jezelf weg.

"Daarnaast heeft de kerk een grote kunsthistorische, maar ook cultuurhistorische waarde", zegt Loeff, zelf ook kunsthistoricus. Erfgoedvereniging Heemschut, maar ook het Catharijneconvent en de Nationale Monumentenorganisatie willen koste wat kost voorkomen dat de kerk ook ontheiligd wordt.

"Dit interieur is een eenheid. Het hoort bij elkaar", begint Loeff. "Als de kerk straks ontheiligd wordt, dan betekent dat dat er discussie gaan ontstaan en dat delen van het interieur elders naar toe kunnen gaan. Want ook al is het gebouw beschermd, het interieur is dat niet. Kroonluchters, het altaar en de beelden zouden naar andere kerken kunnen gaan."

Loeff hoopt dat het niet zover komt. Maar ook in Vierakker zelf hopen ze dat het interieur blijft. Al ligt de grootste pijn bij het stoppen van eucharistievieringen. "Afgelopen kerst is de laatste viering geweest en dat was voor sommigen echt heel erg emotioneel", zegt Charlotte Bonga.

"We blijven wel samenkomen en vieringen houden hoor", zegt ze optimistisch. "We moeten zorgen dat we elkaar blijven ontmoeten." Een eerste stap is een lunch in de kerk. Een kleine twintig parochianen komt op de uitnodiging af. Het is één en al gezelligheid. "Het is een schot in de roos", lacht Bonga.

Je kunt hier eigenlijk niet heel veel anders mee zeggen zowel Loeff als Bonga. "Dit is gewoon bij uitstek een kerk", aldus Bonga. "Je kan deze kerk eigenlijk niet herbestemmen", vult Loeff aan. Herbestemmen gebeurt volgens Loeff bij heel veel gebouwen. "Je kunt bijvoorbeeld denken aan wonen of werken. Maar dat kan hier gewoon niet. Als je hier bijvoorbeeld de kerkbanken eruit haalt, dan haal je de eenheid weg."

Volgens Loeff ligt de toekomst in het voortzetten van een geloofsgebouw. "We noemen dat voortgezet gebruik. Op die manier kun je het monument het beste beschermen. Daarnaast is deze kerk misschien ook een goeie plek om die voor zingeving een nieuwe bestemming te geven, want mensen zijn daar wel naar op zoek." Bonga houdt hoop: "Ik denk steeds, het is nog niet zover, misschien gebeurt er wel een wonder!"

De komende maanden moet duidelijk worden hoe de toekomst van dit gebouw eruit gaat zien.