Stedendriehoek / Achterhoek

Dit is waarom de Joodse geschiedenis juist in Lochem zo gevoelig ligt

De voormalige synagoge in Lochem.
De voormalige synagoge in Lochem. © Omroep Gelderland
LOCHEM - De recente anti-joodse gebeurtenissen in Lochem raken een zeer gevoelige snaar. Bij een woning aan de Walderstraat trapte iemand een voordeur in, om daarna een davidster en het woord 'Jood' in de muur te kerven. Het is een nieuwe zwarte bladzijde in het geschiedenisboek van Lochem.
In de oorlogsjaren eigende Duidtsland zich door het hele land duizenden panden toe. Een groot deel daarvan werd doorverkocht. Dat gebeurde ook met 36 panden in Lochem, bleek dit jaar uit onderzoek van historicus Maarten-Jan Vos. De gemeente kocht, onder leiding van een NSB-burgemeester, meerdere geroofde panden aan.

Rechtsherstel duurde onnodig lang

Vos, een autoriteit op dit gebied, ging na of al die joodse panden na de oorlog weer werden teruggegeven aan de rechtmatige eigenaren - of aan hun erfgenamen, als de eigenaren de oorlog zelf niet hadden overleefd. Vos' conclusie was dat het rechtsherstel onnodig lang duurde en met zeer weinig empathie gepaard ging: het belang van de gemeente stond voorop. De rol van de gemeente en NSB-burgemeester was twijfelachtig.
Dat nu, bijna tachtig jaar later, juist in Lochem een uiting van antisemitisme plaatsvond, is schrijnend. Ronny Naftaniel, oud-voorzitter van het Centraal Joods Overleg, noemt het 'schaamteloos' en 'walgelijk'. "Eigenlijk geeft degene die dit heeft gedaan hiermee aan: het was goed wat er in de oorlog gebeurde. Het is echt een bezoedeling van wat er in Lochem gebeurd is met de Joodse gemeenschap", zegt Naftaniel.

Meer aandacht nodig

Naftaniel zegt te weten dat de bestuurders in Lochem al veel werk hebben verricht om de handelingen uit de Tweede Wereldoorlog recht te zetten. "Scholieren worden bijvoorbeeld uitgenodigd om naar Kamp Westerbork te gaan en daar kennis te nemen van wat er destijds is gebeurd. Die aandacht is goed, maar gezien dit soort afschuwelijke uitingen zou het misschien nog wel sterker moeten. Het zou een aanmoediging moeten zijn om nog méér aandacht te geven aan het joodse verleden van Lochem", aldus Naftaniel. "Je zou willen dat iedereen het tot zich nam."
Op het adres aan de Walderstraat in Lochem waar de deur werd ingetrapt werden in september nog Stolpersteine aangebracht: stenen van 10 bij 10 centimeter met daarop een messing plaatje. In dat plaatje staan de naam, geboortedatum, deportatiedatum en plaats en datum van het overlijden van een afgevoerde bewoner van het huis.