Achterhoek

Mark bouwt jaren aan modelschip Phoenix zonder te weten dat zijn overgrootmoeder ook op het rampschip zat

Mark Hesselink bouwde de Phoenix na op schaal, zonder te weten dat zijn betovergrootmoeder uit Kotten op het schip zat toen het in 1847 in brand vloog.
Mark Hesselink bouwde de Phoenix na op schaal, zonder te weten dat zijn betovergrootmoeder uit Kotten op het schip zat toen het in 1847 in brand vloog. © Omroep Gelderland
KOTTEN - Anderhalf jaar lang werkt Mark Hesselink (70) uit Wisconsin aan een schaalmodel van het door een ramp getroffen stoomschip de Phoenix. Pas jaren later hoort hij dat zijn betovergrootmoeder uit Kotten (Winterswijk) op dit schip zat, toen de Phoenix werd verwoest door brand. "Het is onvoorstelbaar wat die mensen hebben moeten doorstaan, toen zij hier aan land kwamen."
Natuurlijk, Mark kende het verhaal van de ramp met de Phoenix ergens wel, want hij woont in het gebied waar de ramp destijds plaatsvond. SS Phoenix was een stoomschip dat in 1847 vlak voor de kust van Sheboygan (in de Amerikaanse staat Wisconsin) in brand vliegt. Met bijna 300 immigranten, onder wie zo'n 100 mensen uit de Achterhoek, aan boord. En slechts 30 mensen die de ramp overleven.

'Het moet afschuwelijk zijn geweest aan boord'

Mark is zo'n veertig jaar geleden vooral geïnteresseerd in hoe het schip was gebouwd, zodat hij het op schaal na kon maken. "Het is een voor die tijd modern vrachtschip, niet gebouwd om honderden mensen te vervoeren. De omstandigheden aan boord moeten afschuwelijk zijn geweest."
Mark zoekt in de archieven naar tekeningen van de constructie en de afmetingen van de Phoenix. Hij maakt een bouwtekening van de Phoenix om het schip op schaal na te bouwen. "Ik heb eerst een frame gemaakt, precies zoals dat bij een echt schip ook gebeurt. En dan begint het lijmen, houtje voor houtje."

'Twee zusjes sprongen hand in hand van het brandende schip'

Bij het nabouwen van de Phoenix doet Mark een ontdekking. "De ketel, waarmee het stoomschip werd aangedreven, zat precies in het midden van het schip. De brand ontstond in deze ketel, dus middenin het schip. En dat betekent dat de opvarenden nergens naartoe konden vluchten. Ik moet altijd denken aan het verhaal van de twee zussen die hand in hand van het schip zijn gesprongen. Ze sprongen samen hun dood, in het ijskoude water tegemoet."
Mark hoopt dat het verhaal van de ramp met de Phoenix verteld blijft worden.
Mark hoopt dat het verhaal van de ramp met de Phoenix verteld blijft worden. © Omroep Gelderland
Als Mark hoort dat zijn betovergrootmoeder, Janne Hendrika Oonk, op de Phoenix heeft gezeten, begint het verhaal van de ramp pas echt te leven. "Ik besefte me opeens dat zij een van de gelukkigen is geweest die de kust heeft bereikt. Ze is aan land gegaan en heeft achterom gekeken en gezien hoe het schip compleet in vlammen opging. Zelf was ze al haar bezittingen kwijt. Het moet voor haar zo zwaar zijn geweest om na deze gebeurtenissen een leven in Amerika op te bouwen", vertelt Mark terwijl hij zijn tranen wegslikt. "Als zij het niet had overleefd, was ik er nu niet geweest."
Nu Mark op de hoogte is van de geschiedenis van zijn voorouders, wil hij dat het verhaal over de ramp met de Phoenix levend blijft. "Een jongeman die bij mijn zelfgebouwde schip kwam kijken, gelooft het verhaal niet eens. Hij zei: ach, elke nationaliteit heeft wel zo'n onzinverhaal over dat soort gebeurtenissen. Dat raakte mij. Mijn betovergrootmoeder uit de Achterhoek heeft dit echt meegemaakt en was een van de gelukkigen die deze ramp overleefde. We moeten dit verhaal blijven vertellen."

'We delen dezelfde stamvader'

Tijdens het onderzoek naar de ramp met de Phoenix komt podcastmaker Joske Meerdink uit Winterswijk in contact met Mark Hesselink. Ze blijken ook nog eens familie te zijn. Joske: "We delen dezelfde stamvader: Teunis Oonk."
Mark en zijn vrouw Janice zijn twee keer naar Nederland geweest om de plaatsen van hun voorouders te bezoeken. Janice haar familie met de achternaam Debbink woonde in Corle (bij Winterswijk). En ze bezochten boerderij Hesselink aan de Hesselinkweg.
In onderstaande video bezoekt Mark Hesselink de begraafplaats in Wisconsin waar zijn voorouders begraven liggen. De video is een fragment uit de documentaire De Ramp met de Phoenix.
'Het was hard, maar ze hebben het overleefd'