Steeds minder vrijwilligers: 'Jongeren willen geld zien'

Op onze pagina op Facebook zegt Dini uit Renkum dat ze het bewust wat rustiger aan doet. Ze is dan ook 75 jaar. “Ik heb altijd heel veel gedaan.” Audrey daarentegen staat te trappelen om aan de slag te gaan bij een verzorgingshuis. Vrijwilligers zijn daar hard nodig, reageert ze. “Ik moet nog op mijn VOG wachten en dan kan ik verder.”

Vooral mensen tussen de 15 en 35 jaar en 75-plussers werden in 2021 minder vaak dan het jaar ervoor als vrijwilliger ingezet. In de oudste leeftijdsgroep had in 2021 27 procent aan vrijwilligerswerk gedaan, een jaar eerder was dat 35 procent. De leeftijdsgroep 35 tot 55 jaar kende altijd het grootste aandeel vrijwilligers. In 2019 was dat nog rond de 55 procent, maar in 2021 is het afgenomen naar rond de 45 procent.

Marja Nijman beheert de vrijwilligersdatabank van kringloopwinkel Dorcas in Aalten. "We zoeken naarstig naar verjonging maar het lukt ons niet. De oudste loopt tegen de 90, de jongste is bijna 30, dat is iemand die een dag in de week over heeft", zegt Nijman. "Ik denk dat de maatschappij steeds drukker wordt, de druk van 'dingen moeten' is groot. Bovendien wordt nu alles duurder en dan kun je beter een baantje erbij zoeken. Vrijwilligerswerk geeft je een goed gevoel, maar je zit er niet warmer van."

Henk Dekker (74) nam een week geleden afscheid als voorzitter van Lindus, een ondernemersvereniging in de Liemers. Hij liep tien jaar recepties en netwerkbijeenkomsten af. "Ik was er soms wel twintig uur in de week mee zoet, maar ik was met pensioen dus ik had tijd genoeg", legt de inwoner van Zevenaar uit. "Het belangrijkste is dat je er plezier in hebt. Je doet het voor je organisatie maar ook voor jezelf."

Bij voetbalvereniging Doetinchem is Iwan Schoppema voorzitter. Hij werd het een beetje tegen wil en dank. "Ik was trainer en ze zochten iemand om het bestuur te kunnen verjongen. Ik zou worden ingewerkt door de vorige voorzitter maar die viel weg door ziekte", legt Schoppema uit. "Er is veel vergrijzing, de ouderen komen wel, maar jongeren willen gewoon geld hebben. Jongeren die bardiensten draaien geven we nu een bioscoopbon. De penningmeester en ik hebben dat geregeld."

Krijgt corona de schuld van het tekort aan krachten bij de club? "Zou kunnen", zegt Schoppema. "Mensen zijn individueel gaan sporten." Hij denkt hardop: "We zouden als sportverenigingen kunnen proberen mensen terug te winnen. Misschien via uitzendbureaus die stages voor vrijwilligers regelen."

Joost van Alkemade leidt het branchenetwerk van vrijwilligersorganisaties, de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV). Meerdere besturen van vrijwilligersclubs hebben het bijltje erbij neergegooid, meldt hij. "Bestuursleden worden in toenemende mate aangesproken op wetten en regels waaraan ze moeten voldoen, onder meer om witwassen tegen te gaan. 'Ze wantrouwen mij', hoor je dan."

Corona speelt een rol bij de terugloop van het aantal vrijwilligers, bevestigt Van Alkemade. "Scholen wilden niemand meer over de vloer hebben tijdens corona en sportclubs lagen zelfs helemaal stil", zegt hij.

Of vrijwilligers op hun oude post zijn teruggekeerd ziet de NOV pas volgend jaar. "Voor covid liep het aantal vrijwilligers al langzaam terug. De oudere generatie maakt de meeste uren vanuit plichtsbesef. Jongeren kijken eerst in hun agenda of vrijwilligerswerk hen wel uitkomt." Maar ook: "Werk, mantelzorg en hobby's vechten om voorrang."

Organisaties die sterk leunen op vrijwilligers kunnen zelf ook wat doen, vindt de NOV-directeur. "Tijdens corona gingen veel vrijwilligers zich digitaal inzetten, bijvoorbeeld door online taallessen. Er kwam een groep vrijwilligers op die aan huis gekluisterd was. Ik weet dat heel veel werk digitaal moeilijk kan, maar je kunt als club kijken of er een mix mogelijk is. Heel veel gebeurt nog steeds op een traditionele manier."