Gelderland

Patat of friet? Dit zegt Gelderland

Gaat hier nou patat of friet de lucht in?
Gaat hier nou patat of friet de lucht in? © ANP
ARNHEM - Maandagavond werden twaalf Gelderse patatbakkers in het zonnetje gezet op onze website en app. Of zijn het friettenten? Daarover barstte een discussie los toen het artikel op social media werd gezet. Want zeggen we hier nou patat? Of lusten we graag friet?
PR-bureau Nobudget stak de regionale snackbars een hart onder de riem door een toptwaalf te maken van Gelderse cafetaria's. Dit deden ze op basis van recensies op Google. Toen het artikel op Omroep Gelderland verscheen, werd het bericht op Facebook ietwat plagerig begeleid met de vraag: zeg jij friet of zeg jij patat?.
Dat heeft de redactie geweten. Honderden mensen reageerden. "Friet", zeggen velen. "Patat", zeggen anderen. We lichten een paar reacties uit.
"Ik zeg beide", zegt Joyce bijvoorbeeld. "Soms ga ik een frietje eten, dan weer een patatje. Het is gewoon hetzelfde." Barbara doet dat ook. "Doe daar niet zo moeilijk over", voegt ze toe.
Diana noemt het 'gewoon vette hap'. Ook Carola kiest een andere optie: "Aardappelstokjes." Hans gooit nog wat (frituur)olie op het vuur met zijn opmerking. "Friet zit in een plastic bakje en patat in een puntzak", zo luidt zijn logica.

Maar wat is het?

Het is niet duidelijk hoe patat precies ontstaan is. Maar wel is duidelijk dat de aardappel ooit vanuit Zuid-Amerika is overgekomen. De oude inheemse volken als de Azteken aten het daar graag. Het woord patat komt dan ook van het Azteekse woord 'chi-potatl'. De naam 'patat' bestond dus eerder.
Bert hanteert die logica. "Patat is aardappel en frites gefrituurd. Dus patat, tenzij je enkel de olie wilt", typt hij. Bert is dus team patat.
Friet komt van patates frites. Dit is dan weer Belgisch-Frans voor gefrituurde aardappelen, zoals Bert al opmerkte. In Vlaanderen en het zuidelijke deel van Nederland noemen ze standaard aardappelen patat of patatten. Friet is daar gangbaar om verwarring te voorkomen. Zo denkt Remy er ook over: "Hoe noem je de pan waar je het in bakt ?", schrijft hij. "Frietpan. Je haalt je snacks uit de frituur. Dus frituur- en geen patatpan. Daarom heet het friet."

En in Gelderland?

Nu wil het geval dat Gelderland voor een deel bij het zuidelijke deel van Nederland hoort en dus 'friet-gebied' is. Maar in het noorden is patat gangbaarder, omdat de aardappelen daar aardappelen heten. Zoals Remco ook zegt: "Onder de rivier is het friet. Boven de rivier is het patat. In de rivier is het altijd nat."
In onze provincie is er dan ook geen duidelijke winnaar. Joyce en Barbara zijn echt Gelders door het beiden te gebruiken. Ook Cor maakt het niet uit. "Boeien! Als er maar een frikandel bij zit. Of twee", zo besluit hij. En dat heet dan weer een waterfiets.