Gelderse Vallei / Rivierengebied

'Hoog risico' voor pluimveehouders, nu vogelgriep in de zomer is gebleven

Nancy Beerens, vogelgriepexpert van Wageningen Bioveterinary Research
Nancy Beerens, vogelgriepexpert van Wageningen Bioveterinary Research © ANP
BARNEVELD - Vogelgriep is de afgelopen zomer gebleven en gaat voorlopig ook nog niet weg. Die conclusie trekt Nancy Beerens, vogelgriepexpert van Wageningen Bioveterinary Research. "Er is voor pluimveehouders een heel hoog risico aankomende winter", schat ze in.
Deze zomer is er sprake van een unicum. Voor het eerst bleef het vogelgriepvirus rondgaan onder wilde vogels, met de nodige besmettingen in de pluimveesector tot gevolg. Dat het virus niet is weggegaan, baart haar grote zorgen, legde Beerens woensdagmiddag uit op een persconferentie.

Virus doorgegeven

Dat zit namelijk zo: vogelgriep gaat - normaal gesproken - rond onder trekvogels die in de winter vanuit Siberië naar Nederland komen. Als de vogels tegen de zomer vertrekken, nemen ze de vogelgriep ook weer mee. Dit jaar hebben de wintervogels het virus waarschijnlijk aan de zomervogels doorgegeven, waardoor vogelgriep in ons land bleef en dus nog steeds aanwezig is.
"Het is niet de verwachting dat het virus voor de winter weer weg is", licht Beerens toe. "In de winter, vanaf 1 oktober, kunnen we ook de wintergasten weer verwachten, zoals de zwanen, eenden en de ganzen. Zij nemen het virus vaak mee. We hebben de kans dat er nieuwe varianten van vogelgriep worden geïntroduceerd. Het is een heel zorgelijke situatie."

Rusland

De universiteit kan zich daardoor niet goed voorbereiden op de winter, iets dat ook mede wordt veroorzaakt door de oorlog van Rusland in Oekraïne. "Er wordt door Rusland gemonitord op de broedgebieden van de wintertrekvogels in Siberië om te zien of daar vogelsterfte is. Rusland test ook vogels, zodat we weten welk soort vogelgriepvirus eraan zit te komen. Dit jaar is dat door de oorlog of niet gebeurd, of we hebben geen berichten ontvangen. Maar in dit geval betekent geen bericht niet dat het dan goed bericht is, denk ik", zegt Beerens.
"Dat we het niet weten maakt het zeker niet makkelijker, want je kunt je zo niet voorbereiden op welke virussen eraan komen", gaat Beerens verder. "Maar we weten al wel dat het virus in Nederland aanwezig is, dus in die zin is de situatie sowieso al niet goed."
Ontwikkeling van vaccins tegen vogelgriep

De universiteit van Wageningen doet op dit moment een proef met drie vaccins die mogelijk werken. "Het zijn vaccins die al in een ver stadium van ontwikkeling zijn", zegt Beerens. "We denken dat ze misschien gaan werken tegen de huidige variant van het virus."

De eerste uitkomsten van het onderzoek worden eind december verwacht. Toch is het niet zo dat de vaccins dan al de stal in kunnen om pluimvee te beschermen tegen de griep. "Helaas niet", weet de vogelgriepexpert. "Dit is een onderzoek in een laboratorium. Je wilt eerst ook weten hoe het vaccin zich in de praktijk gedraagt. Dat gaan we in 2023 doen."

Het vaccin kan - mits het effectief is - naar verwachting pas in 2024 worden ingezet. "Het moet nog geregistreerd worden. Daarnaast zijn er beperkingen in de handel als je gaat vaccineren. Dat zijn richtlijnen die zijn afgesproken binnen de Europese Unie. Daar zal eerst over gepraat moeten worden, voordat je zo'n vaccin kunt gebruiken in de pluimvee-industrie."

'Aan ramp ontsnapt'

Beerens blikte tijdens de persconferentie ook terug op het afgelopen jaar, waarin er op veel bedrijven vogelgriep werd vastgesteld. In Gelderland zijn er sinds oktober vorig jaar, toen de huidige ophokplicht van start ging, bijna twee miljoen dieren geruimd. De ophokplicht geldt nog steeds voor de Gelderse Vallei en een deel van het rivierengebied.
De situatie in het voorjaar en de zomer werd door de universiteit zeer serieus genomen. Op de persconferentie werd zelfs gezegd dat de Gelderse Vallei 'aan een ramp is ontsnapt'. "In de Gelderse Vallei hebben we voor het eerst gezien dat het virus zich is gaan verspreiden tussen bedrijven", zegt Beerens.

Mogelijk besmetting tussen bedrijven

De onderzoekers kijken bij elke uitbraak op een bedrijf weer naar waar het virus vandaan komt, op basis van genetische kenmerken van de griep. "In de Gelderse Vallei hebben we bij een aantal bedrijven gezien dat het virus heel erg op elkaar leek. Dat is een aanwijzing dat er toch verspreiding tussen de bedrijven is geweest." Beerens zegt bewust 'aanwijzing' en geen bewijs. "Genetica is nooit een bewijs. In principe zou het virus ook via een gemeenschappelijke bron, zoals een zieke vogel, op bedrijven kunnen komen."
Het roept de vraag op of de intensieve pluimveehouderij in de Gelderse Vallei, waar veel pluimveebedrijven dicht op elkaar zitten, niet ten einde moet komen. "Als je minder bedrijven hebt, is er wel minder risico op verspreiding tussen bedrijven. Dat is logisch."
"Maar", zegt ze duidelijk: "het merendeel van de bedrijven die besmet zijn, hebben het virus onafhankelijk van elkaar gekregen. Daar speelt de bedrijfsdichtheid geen rol in."
Meer weten over de vogelgriep in Gelderland? Lees hier al onze verhalen over de vogelgriep