Jan voert al vijftig jaar actie vanuit zijn rolstoel

Het is de eerste grote demonstratie van mensen met een lichamelijke beperking. Tussen hen de veertienjarige Jan Troost uit Wijchen, die op dat moment een strijdlust voelt ontstaan die van hem dé voorman van de gehandicapten zal maken. Het centrum wordt voor 1,8 miljoen gulden aangepast, maar de strijd is nog lang niet gestreden, zegt Jan Troost vijftig jaar later.

Jan rolt heen en weer door de keuken om thee te zetten. Hij zit sinds zijn jonge jaren in een rolstoel door Osteogenesis Imperfecta, de brozebottenziekte genoemd. "Bij mijn geboorte dachten ze dat ik dood zou gaan", zegt Jan, maar gelukkig bleef hij leven. Hij brak al zo'n vijftig keer een bot. Elke keer weer even pijnlijk, maar gehandicapt of beperkt voelt hij zich nooit. "Ik vind de samenleving beperkt."

Jan Troost zit in het internaat in de Sint Maartenskliniek in Nijmegen, wanneer hij samen met anderen in 1972 die eerste demonstratie organiseert. "Dat was een ommekeer in mijn leven. Ik wilde gewoon mee kunnen doen. Maar daarvoor moest er nog heel veel veranderen op straat, in het wonen, werken. Ik dacht dat ik in vijf jaar de samenleving wel zou kunnen veranderen."

En er ís ook veel veranderd. "We zijn écht zichtbaarder geworden", zegt Jan. "Niet meer weggestopt in de bossen. Er zijn veel meer voorzieningen en aanpassingen. Maar voor écht meedoen is er meer nodig. Als je als jongere niet naar een opleiding kan omdat het gebouw ontoegankelijk is, vind je ook geen werk."

Nadat Jan landelijk aandacht krijgt met zijn actie om mensen in een rolstoel mee te laten doen met de Nijmeegse Vierdaagse, wordt hij voorzitter van de Gehandicaptenraad. Hij de dan dé voorman van gehandicapt Nederland. "Ik werkte zeven dagen in de week, ontmoette invloedrijke mensen als Nelson Mandela, Hans Wiegel en Erica Terpstra. Reisde naar Rusland, Japan en Amerika. Met maar één doel: gelijke rechten voor iedereen, dus ook voor mensen met een beperking."

Ondertussen moet hij thuis een strijd leveren die zoveel mensen met een aandoening door een erfelijke ziekte leveren: durf je het aan aan kinderen te beginnen, met het risico dat ze dezelfde ziekte krijgen als jij? "Mijn vrouw en ik besloten dat elk kind welkom was." Jans jongste heeft inderdaad dezelfde brozebottenziekte. "Maar ze verwijt me niets."

Dat Nederland in 2016 het VN-verdrag erkent, dat gebiedt dat mensen met een handicap gelijke toegang hebben tot de maatschappij, is een grote overwinning. Jan staat met zijn rolstoel te midden van alle rolstoelers; de tranen vloeien rijkelijk. "Daarmee werd bijvoorbeeld wettelijk vastgelegd dat alle stembureaus toegankelijk moeten zijn voor mensen met een beperking. Ik had er heel veel van verwacht, maar in Nederland gaat alles langzaam. Heel langzaam. Er moet nog zó veel gebeuren."

Hij blijft desondanks optimistisch. "Anders kan ik net zo goed in de kist gaan liggen", zegt hij. En strijdt onvermoeibaar door met onze maatschappij steeds toegankelijker maken voor mensen met een beperking. "We zijn nu bezig met het ontwikkelen van een festivaltoilet voor mensen met een beperking."

Over de strijd die Jan Troost al vijftig jaar voert en over de optimistische manier waarop hij met zijn eigen beperking omgaat, maakte Annemieke Schakelaar het portret Met broze botten barricades breken. Zondag 25 september is dit portret vanaf 17.20 uur te zien op TV Gelderland. Terugkijken kan via Uitzending gemist.

Om te weten hoe toegankelijk Gelderland nu echt is voor mensen met een lichamelijke beperking doen we onderzoek. Vul hier de enquête in als je mee wilt doen aan het onderzoek.