Rijk van Nijmegen

Onrust over geiten: 'Zorg voor onze gezondheid, dat mag je toch wel vragen?'

Onrust over geiten: 'Zorg voor onze gezondheid, dat mag je toch wel vragen?'
Onrust over geiten: 'Zorg voor onze gezondheid, dat mag je toch wel vragen?'
GENDT - Verbijstering en boosheid bij omwonenden van geitenstallen in Gendt. De gemeente Lingewaard is van plan een vergunning af te geven voor 2250 geiten in plaats van 700. Dat er een verband is tussen geiten en longontstekingen in de omgeving is een feit, maar zolang niet wetenschappelijk is aangetoond hoe dat komt, zegt de gemeente juridisch niet anders te kunnen.
Wethouder Maarten van den Bos erkent dat omwonenden van geitenstallen meer risico lopen om ziek te worden. Maar volgens hem maakt het daarbij niet uit hoeveel geiten er zijn, enkel dát er geiten zijn. De uitbreiding van het aantal geiten maakt het risico volgens hem dus niet groter.
Probleem is dat er nooit onderzoek is gedaan naar de invloed van het aantal geiten. Onderzoeksinstituut RIVM houdt de zogenoemde VGO-onderzoeken (Veehouderij en Gezondheid Omwonenden). Maar die helpen niet bij deze discussie, stelt een woordvoerder van het RIVM. “Simpelweg omdat de VGO-onderzoeken helemaal geen onderzoek deden naar de relatie tussen longklachten en de hoeveelheid dieren op de bedrijven. Er is alleen onderzoek gedaan naar de afstand tussen bedrijven en omwonenden.”
Hoe dichterbij je woont, hoe groter het gezondheidsrisico. De GGD wees de gemeente tweemaal op dit risico van 30 procent binnen een straal van 2 kilometer. Dat risico loopt binnen een straal van 500 meter zelfs op tot 70 procent.
Het RIVM noemt het wel aannemelijk dat het gezondheidsrisico juist toeneemt met het aantal dieren, maar ook dat kan dus niet gesteld worden op basis van de VGO-onderzoeken.

'De rechter was toch duidelijk?'

Ook de advocaat van omwonenden gaat ervan uit dat er een verband is. Advocaat Bastiaan Oudenaarden won al drie rechtszaken tegen de gemeente Lingewaard over de geiten in Gendt. Oudenaarden ziet ook nu geen andere mogelijkheid dan de gemeente weer voor de rechter te slepen.
“Wij dachten: de rechter heeft toch een duidelijke uitspraak gedaan”, reageert omwonende Paul van der Krogt ontsteld. “Mijn vrouw heeft een dubbele longontsteking gehad. Het zijn niet alleen maar cijfers. Je kan het wel in percentages uitdrukken en dan wegcijferen. Maar als je vrouw daar ziek op bed ligt, waarvan je twijfelt: komt die er nog bovenop… dan gaat het echt spelen.”
Begin dit jaar stuurde de gemeente nog een dwangsom naar de geitenboer omdat er 1500 geiten in een stal staan die daar niet mogen staan. De vergunning die dat aantal toestond, is door de rechter vernietigd. Daardoor geldt weer de oorspronkelijke vergunning die maar 700 geiten toelaat.
Inmiddels wil de gemeente dus wel een nieuwe vergunning verstrekken. Van streng handhaven naar legaliseren – daarmee lijkt de koers van de gemeente dus 180 graden gedraaid. Als een blad aan een boom, vinden de omwonenden.
Ze krijgen het gevoel dat het belang van een enkele ondernemer zwaarder weegt dan de gezondheid van de omwonenden. Van der Krogt: “Dat is toch een soort grondrecht? Dat je gezond mag wonen? Dat mag je toch wel vragen van een bestuur van een gemeente: wil je voor onze gezondheid zorgen?” En voegt daar aan toe dat de zich jaren voortslepende situatie ook een drama moet zijn voor de geitenboer. “Die inleving heb ik nog wel als boerenzoon.”

Zo veilig mogelijk

Wethouder maarten van den van den Bos zegt wakker te liggen van het ingewikkelde dossier. “Ik slaap hier absoluut niet gerust op, want dan zou de veronderstelling zijn dat ik denk: nou ja, die mensen worden ziek en dat kan me niet schelen. Maar als wij gericht maatregelen willen nemen dan hebben wij wel een juridisch kader nodig om die te nemen. En deze vergunning geeft dat kader ook. Zodat we ook kunnen toewerken naar een zo veilig mogelijke situatie voor de omwonenden.”
Lingewaard wil niet wachten op de uitslag van het onderzoek van het RIVM. Dat duurt volgens de wethouder te lang. Volgens de gemeente gaat wat ze van plan zijn ook niet in tegen de zogeheten geitenstop van de provincie. Die kondigde in 2017 een verbod af op de groei van geitenhouderijen omwille van de gezondheid van de mensen in de omgeving.
Vorig jaar bracht Omroep Gelderland naar buiten dat ondanks die ‘geitenstop’ het aantal geiten in Gelderland met 50 procent toenam. Dat komt vooral door gebruik van eerder opgebouwde rechten. Zoals in Gendt een vergunning uit 2010 om de geitenstop uit 2017 heen lijkt te kunnen. De provincie moet formeel nog wel een akkoord geven op wat Lingewaard nu van plan in. Sinds kort klinken er stemmen in Provinciale Staten voor het opheffen van de geitenstop.