EOD ruimt bommen op vliegbasis Deelen: dit moet je weten

Vliegbasis Deelen, bij Arnhem, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers gebruikt. De basis werd meerdere malen gebombardeerd. Veel restanten van vliegtuigbommen zijn in de loop van de tijd al geruimd. Maar de verwachting was dat er nog meer zouden liggen op het ongebruikte deel van de vliegbasis.

Sinds de oorlog is de vliegbasis in gebruik als oefenterrein van Defensie. Tegenwoordig oefenen daar de Luchtmobiele Brigade en het Defensie Helikopter Commando van vliegbasis Gilze-Rijen. Defensie wil op het ongebruikte deel van de vliegbasis een dropzone creëren. Dat is een plek waar militairen zich voorbereiden op het kunnen droppen van materieel en personeel in vijandelijk gebied.

Volgens Defensie is niet op voorhand te zeggen hoeveel projectielen er precies liggen en om welke types het gaat. De verwachting is dat er 1.000-ponders, 500-ponders en 100-ponders liggen, die ooit gedropt zijn door Amerikaanse en Engelse vliegtuigen. Ook kunnen er Duitse vliegtuigbommen worden aangetroffen, die bijvoorbeeld als vernielingslading zijn ingegraven.

De EOD heeft al een eerste onderzoek gedaan. De verwachting is dat op de vliegbasis relatief veel conventionele explosieven liggen. Dat zijn 'gewone' explosieven die niet zelfgemaakt, nucleair, biologisch of chemisch zijn. Daarnaast werd tijdens bombardementen veel gebruik gemaakt van bommen die voorzien waren van 'chemische lange-tijd vertragingsontstekers' (CLV). Ook die verwacht de EOD te vinden.

Vliegtuigbommen die voorzien zijn van zo'n chemische lange-tijd vertragingsontsteker zijn gevoelig voor schokken en trillingen. Daardoor is er een grotere kans dat ze spontaan afgaan dan conventionele explosieven. Als zo'n bom met CLV niet is afgegaan, kan veroudering voor slijtage zorgen.

In de bom houdt een celluloid plaatje een voorgespannen slagpen vast. Slijt dat celluloid plaatje, dan kan zo'n explosief in het ongunstigste geval spontaan afgaan. Als op het terrein nu een dropzone zou komen, zouden de trillingen van landende parachutisten of materieel dat neerkomt er ook voor kunnen zorgen dat die bommen alsnog ontploffen.

Ook mogen boeren die grond pachten in de buurt hun grond al maandenlang niet meer bewerken. Uit Duits onderzoek bleek dat die ontstekers na verloop van tijd 'spontaan' of op kleine grondtrillingen kunnen reageren. Ploegen van het land kan daardoor gevaarlijk zijn.

In Duitsland zouden door de jaren heen zo'n tachtig bommen met dit type chemische ontstekingsmechanisme spontaan ontploft zijn. In Nederland gaat het volgens Defensie, zover bekend, om vier stuks.

Ondanks de vondst van die oude bommen, blijft vliegbasis Deelen gewoon in gebruik door de Luchtmobiele Brigade en het Defensie Helikopter Commando. Maar alleen de verharde wegen mogen gebruikt worden. De onverharde gebieden zijn verboden terrein.

Defensie neemt er in ieder geval tot 1 maart 2023 de tijd voor. De EOD gaat eerst samen met een aannemer een forse lading zand op de bommen leggen, zodat een eventuele explosie geen gevolgen heeft voor buiten de hekken van de vliegbasis.