Gelderse Vallei / Rivierengebied

Droogte is een probleem: dit zijn de gevolgen voor de Gelderse natuur

Op de Veluwe is het al tijden erg droog.
Op de Veluwe is het al tijden erg droog. © ANP
OTTERLO - Het is al dagenlang warm en het is voor het vierde jaar in vijf jaar tijd extreem droog. Een probleem? De natuur is veerkrachtig, zeggen Gelderse kenners.
"De verandering in de natuur gaat erg snel, maar klimaatveranderingen zijn er zolang de aarde bestaat en dus ouder dan de mensheid", stelt woordvoerder Jakob Leidekker van Nationaal Park De Hoge Veluwe.

'Goede resultaten door dempen sloten'

"Het is van belang om het systeem zo goed mogelijk in orde te brengen. Het vinden van de balans is belangrijk. Zo begonnen wij tien jaar geleden met het project Deelense Veld, ons natte systeem. Om meer water vast te houden, zijn we sloten gaan dempen. Daarmee hebben we goede resultaten geboekt."
"Daarnaast zijn we bezig met de organische stoffen in de bodem verhogen. Vanaf 2015 experimenteren we met steenmeel, dat helpt water vast te houden. En we laten dood hout liggen", legt Leidekker uit.

'Loofbomen verdampen minder'

"Ook planten we meer loofbomen. Naaldbomen verdampen meer. En loofbomen zoals eiken hebben een vele malen groter biodiversiteit dan naaldbomen zoals sparren."
"We hebben te maken met droogte, biodiversiteit en recreatie. We kunnen het niet perfect doen, maar we kijken of we het op alle fronten iets beter kunnen doen. Dat gaat redelijk goed. En je kunt je afvragen: hoe erg is de verandering? Je krijgt alleen een andere biodiversiteit", stelt Leidekker.

'Gevolgen per soort verschillend'

Ook woordvoerder Fred Prak van Natuurmonumenten benadrukt dat de natuur flexibel is. "De gevolgen van de hitte zijn wel per soort heel verschillend. Zo heeft een edelhert op de Veluwe water nodig en moet dan vaak grotere afstanden afleggen."
"Amfibieën zoals salamanders en kikkers, maar ook insecten (libellen) hebben het moeilijk omdat er minder water is. Voor libellen is het dan moeilijk om zich voort te planten", vertelt Prak.

'Natuur kan zich herstellen'

"Vaak herstelt de natuur zich in latere jaren, maar dat gebeurt niet als het weer heel droog is. Een ander probleem is dat gras steeds droger wordt en daardoor minder voedingswaarde heeft dan een sappige grasmat."
"In riviersystemen is heel veel natuur, waarbij het gaat om dynamiek", wijst woordvoerder Iranda Vermij van Staatsbosbeheer op de situatie in het Rivierengebied. "Veel water en dan weer weinig of geen water. De soorten zijn het gewend."
"Als de uiterwaarden droog zijn, dan gaan juist plantjes als het reigersbekje en het ooievaarsbekje groeien. Daar komen vlinders op af en leggen hun eitjes, dus zijn er het jaar erop extra veel. Bij natte omstandigheden gedijen weer andere soorten", legt Vermij uit.

'Dode vissen feestmaal voor vogels'

"Als een poel droog valt, gaan vissen dood. Maar dat betekent een feestmaal voor vogels als reigers en meeuwen. Dat hoort erbij. Als het water weer stijgt, komen er weer meer vissen. Dat is de reset van het riviersysteem", aldus Vermij.
De droge zandgronden in de Achterhoek hebben hun eigen problematiek: "De natuur is veerkrachtig, het gaat alleen met pieken en dalen. Als er structureel weinig regen valt en het grondwater zakt weg, dan is dat een probleem. Dus moet het systeem veranderen:er moet meer water worden vastgehouden, met name in het voorjaar."

Enorme spons nodig

In de Achterhoek is een soort van enorme spons nodig, die 100 millimeter water per jaar vasthoudt. Dat komt neer op 150 miljoen kuub water, dat zijn 750 miljoen regentonnen. Zie ook: Vroeger was de Achterhoek te nat, nu juist te droog (en dat hebben we zelf veroorzaakt)
Door de enorme hitte en de toenemende droogte verandert de biodiversiteit, ook in Gelderland. Natuurbeheerders doen hun best de balans in de natuur te behouden. En dat dit veranderingen met zich meebrengt, is eigenlijk inherent aan de natuur.