Mysterie rond geknakte palingen nog altijd niet opgelost

Samen met vrijwilligers lopen onderzoekers over de Gelderse rivierstranden op zoek naar aangespoelde knakalen. Deze keer is het al op het tweede strandje raak, vlak bij Fort Pannerden. Een 74 centimeter lange paling is aangespoeld. In het midden van de dode aal zit de kenmerkende knak.

Vermoedelijk is het dier in aanraking gekomen met een scheepsschroef, legt ecoloog Benjamin Peters van RAVON uit, maar het kan ook zijn gebeurd door een gemaal of een waterkrachtcentrale in Duitsland. Behalve palingen worden ook andere vissoorten slachtoffer.

Hoe vaak het precies gebeurt, kan natuuronderzoeksorganisatie RAVON moeilijk zeggen, maar er spoelen regelmatig knakalen aan. Zeker nu het water laag staat, neemt het aantal slachtoffers toe, aldus Peters. Dat heeft een aantal oorzaken. Door het lagere water kan een schip minder vracht vervoeren, waardoor er meer scheepsbewegingen nodig zijn om de lading op zijn bestemming te krijgen. Ook is de vaarweg minder breed en diep, dus is de kans om in aanraking te komen met een scheepsschroef groter.

Projectcoördinator en ecoloog Jeroen Tummers verwacht dat een deel van de vissen al in Duitsland is geraakt door de vijzels van een gemaal of waterkrachtcentrale. Bij hoogwater is dat risico overigens nog groter, want dan maken deze installaties meer draaiuren. De dode vissen spoelen uiteindelijk verder stroomafwaarts aan.

Palingen die naar zee trekken om zich voort te planten in de Sargassozee bij Florida blijken opvallend vaak slachtoffer. Behalve dat deze vissen grote afstanden afleggen, zwemmen ze ook vaker bovenin de waterkolom van de vaargeul, weet Tummers. "Daar is de stroming het sterkst en zijn ze dus het snelst bij zee." Ook de scheepsschroeven bevinden zich relatief dicht bij het wateroppervlakte.

Het onderzoek naar de knakalen wordt verder uitgebreid. Zo worden er vaker en jaarrond inspectieronden gepland en gaan vrijwilligers ook in Duitsland op pad om te zoeken naar gestrande vis. RAVON is hiervoor nog op zoek naar vrijwilligers die willen helpen bij het onderzoek. De kennis die dit oplevert, moet uiteindelijk leiden tot maatregen om de vissen beter te beschermen. Zo zouden scheepsschroeven kunnen worden aangepast en gemalen en waterkrachtcentrales visvriendelijker worden gemaakt.

Volgens Tummers is het niet eenvoudig om dat voor elkaar te krijgen: "Er spelen natuurlijk veel grote belangen, dus dat is niet zo makkelijk gedaan nee."

Het onderzoek naar de knakaal wordt gefinancierd door Rijkswaterstaat Oost-Nederland.