Rijk van Nijmegen / Achterhoek

Van drol tot corona-dashboard: zó volg je corona via rioolwater

Laborante Kim van het RIVM in de weer met het Gelderse rioolwater.
Laborante Kim van het RIVM in de weer met het Gelderse rioolwater. © Omroep Gelderland
NIJMEGEN - In Nijmegen poepen mensen momenteel per 100.000 inwoners beduidend meer coronavirusdeeltjes uit dan in de Achterhoek. Dat kunnen ze zien in Bilthoven bij het RIVM, waar ze steeds rioolwater van zuiveringsinstallaties uit het hele land verzamelen.
Ook de zomergolf aan besmettingen is eraan af te lezen: per gemeente, per veiligheidsregio of voor het hele land, op het coronadashboard. "Nu er niet veel meer getest wordt, is dit de belangrijkste manier om de verspreiding van corona te volgen", vertelt Cecile Seignette, woordvoerder van het RIVM.
In het lab legt programmamanager Janneke Verheijen van het RIVM uit hoe dat in zijn werk gaat met ons Gelderse rioolwater. "We krijgen flessen rioolwater van de rioolwaterzuivering, waarvan we monsters maken die we onderzoeken op aantallen deeltjes."

Slim rekenmodel

"Als je besmet bent, komen virusdeeltjes in het rioolwater terecht, vooral via je poep", vertelt Verheijen. "Ons rekenmodel in de computer gebruikt data van het CBS over aantallen inwoners van elk gebied. Het weet precies hoeveel huishoudens uit welke gemeenten op welke rioolzuivering aangesloten zijn, en kan zo vrij nauwkeurig uitrekenen hoeveel virusdeeltjes per 100.000 inwoners dat dan zijn voor elke gemeente", legt ze uit.
Het model raakt niet in de war, omdat het op de ene plek keihard regent en op de andere plek niet. "Het houdt rekening met de regen die in een gebied is gevallen en kan de meting daarvoor corrigeren."
Wetenschapper Janneke  Verheijen en haar collega's kunnen met hun model rioolwater vertalen naar een grafiek op het coronadashboard
Wetenschapper Janneke Verheijen en haar collega's kunnen met hun model rioolwater vertalen naar een grafiek op het coronadashboard © Omroep Gelderland

Bewezen

De methode heeft zich inmiddels bewezen in de tijd dat er nog wél volop in teststraten werd gemeten. Woordvoerder Seignette: "Sinds september 2020 zijn we alle ruim driehonderd rioolwaterzuiveringen gaan testen en je kunt op het coronadashboard heel goed zien dat het aantal besmettingen, dat toen werd gevonden door het testen, overeenkomt met wat we in het rioolwater vinden."
"Nu het testen is afgeschaald, is het riool voor het ministerie een goede indicator om het aantal coronabesmettingen in de gaten te houden. Mensen hoeven hier niks voor te doen. Alleen naar de wc gaan en wij kunnen het aflezen."

Poep, het bruine goud

Kunnen ze bij het RIVM die zomercoronagolf dan ook zien aankomen in rioolwater? "Ja, helaas wel", zegt Verheijen in het lab: "Sinds mei ging het omhoog en de laatste vier weken zet dat ook door. In Nijmegen stijgt het flink, terwijl het in de Achterhoek nog kalm verloopt."
"In het rioolwater zijn ook verschillende varianten te zien. We zagen eerst delta, daarna omikron en nu ook andere varianten daarop. Je kunt uit rioolwater veel aflezen. Sommige wetenschappers noemen wat je achterlaat in het riool daarom ook wel het bruine goud", grapt Verheijen.