Noord-Veluwe

'God mag weten wat hierop afkomt', vrees protestacties in Harderwijk

Demonstrerende boeren voor het huis van minister Van der Wal.
Demonstrerende boeren voor het huis van minister Van der Wal. © ANP
HARDERWIJK - Demonstranten die iemand thuis opzoeken, we zien het steeds vaker. Nederland in Verzet wil vandaag weer langs het huis van stikstofminister Christianne van der Wal in Hierden en ook Norbert Dikkeboom uit Harderwijk kan een bezoek verwachten. Mag dat zomaar? En wat kan de gemeente doen om dat te voorkomen?
Politici thuis opzoeken ‘gaat alle grenzen voorbij’, zei justitieminister Dilan Yesilgöz na het uit de hand gelopen bezoek van boeren aan Van der Wal in Hierden. Ook premier Mark Rutte keek met afschuw naar de beelden en noemt het onacceptabel. “Je gaat geen gier uitrijden, kinderen bezorgd maken en gezinnen in gevaar brengen.”

Ongewenste huisbezoeken

Eerder gingen boeren al langs D66’er Rob Jetten in Ubbergen en zanger Bennie Jolink in Hummelo. Die ‘huisbezoekjes’ werden niet gewaardeerd en ook Dikkeboom zit er vrijdag niet op te wachten. De Harderwijker was initiatiefnemer van een collectieve aangifte tegen Willem Engel, waarna het Openbaar Ministerie een onderzoek startte naar de voorman van actiegroep Viruswaarheid.
De naam van Dikkeboom prijkt op een aankondiging van Nederland in Verzet om vrijdagavond in Harderwijk te protesteren, net als die van de stikstofminister. De demonstranten willen zich ‘verenigen tegen het kwaad van bovengenoemden’, zo luidt de tekst. De gemeenteraad van Harderwijk is bang voor ongeregeldheden.
“We weten allemaal dat ze niet langskomen om zakdoekje te leggen. Het is niet eerder vertoond dat ze in aankondiging concreet benoemen dat ze langs personen of woningen gaan. Dus het is uniek, maar tegelijkertijd ook schandalig. Niet voor niets is hier donderdag een debat over in de Tweede Kamer”, zegt Dikkeboom.
“Wie de bal kaatst, kan hem terugverwachten”, zegt Michel Reijinga van Nederland in Verzet, de organisator van het protest in Harderwijk, over het bezoek aan Dikkeboom. Er is volgens hem geen sprake van intimidatie. “We lopen ook regelmatig langs het huis van burgemeester Femke Halsema in Amsterdam. We willen een duidelijk statement maken: wat je ook probeert, we blijven toch doorgaan met protesteren.”

Recht op demonstratievrijheid

Volgens Hansko Broeksteeg van de Nijmeegse Radboud Universiteit mag iedereen in beginsel zelf weten op welke plek, welk tijdstip en op welke wijze ze demonstreren. “Dat is het recht op demonstratievrijheid”, benadrukt de hoogleraar staatsrecht. “Zolang het maar geweldloos is.”
Zo is een blokkade op de snelweg niet per se ‘strafbaar of onrechtmatig’, aldus Broeksteeg. “Maar boeren die een politieauto beschadigen of een mestkar legen voor het huis van de minister, dat is niet meer geweldloos. Dan valt het niet onder de demonstratievrijheid.”

Wanordelijkheden voorkomen

Burgemeesters hebben volgens de hoogleraar middelen om demonstraties te beperken of te verbieden, namelijk als de gezondheid of het verkeer wordt getroffen of ze wanordelijkheden verwachten. “Stel dat boeren zeggen: we gaan allemaal met de trekker naar het Binnenhof in Den haag. Dan kan de burgemeester ze bijvoorbeeld naar het Malieveld verwijzen, uit belang van het verkeer of om wanordelijkheden te voorkomen.”
Boeren in de straat van stikstofminister Van der Wal.
Boeren in de straat van stikstofminister Van der Wal. © Persbureau Heitink
Om een demonstratie voor een huis te verbieden, kan een burgemeester gebruikmaken van een noodverordening. “Daarin maakt hij eigen regels die eigenlijk van de wettelijke systematiek afwijken. In de Wet openbare manifestaties, die de demonstratievrijheid regelt, staat namelijk niet dat demonstreren op een bepaalde plek verboden is.”
Het demonstratierecht is heilig, er moeten heel zwaarwegende redenen zijn om een protest te verbieden
Burgemeester Harm-Jan van Schaik van Harderwijk kondigde woensdag al een noodverordening af voor de omgeving van de woning van minister Van der Wal in Hierden. Die maatregel is één week van kracht.
De woning van Norbert Dikkeboom valt tot zijn spijt vooralsnog niet onder de noodverordening. De Harderwijker zegt dagelijks in contact te staan met de politie en gemeente over het protest en verwacht niet dat de demonstratie verboden wordt. “Het demonstratierecht is heilig, dan moeten er echt heel zwaarwegende redenen zijn. Maar ze kunnen wel de demonstratie beperken.”
De gemeente Harderwijk zegt daar donderdagmiddag een besluit over te nemen.
Vooralsnog is het onduidelijk hoeveel demonstranten er vrijdag naar Harderwijk komen. “Het is door alle acties die er nu zijn nog nooit zo onduidelijk geweest als nu. Het kan dat er 250 mensen komen, maar het kan ook dat alles en iedereen naar Harderwijk komt”, zegt organisator Michiel Reijinga van Nederland in Verzet.
De demonstranten willen langs de woning van Norbert Dikkeboom in Harderwijk. Hij verwacht een grote opkomst: “Bij de demonstratie in Leeuwarden waren begin deze maand een paar duizend man en toen speelde de stikstofkwestie nog niet zo. En dan ligt Harderwijk ook nog eens precies in het midden van Nederland. Ik heb al van mensen uit Den Helder gehoord dat ze komen. Dus god mag weten wat hierop afkomt.”
Zie ook: