Achterhoek

Winterswijk heeft er twee gemeentelijke monumenten bij. Maar hoe bijzonder is dat?

Het voorhuis van het Luikenhuis met de keitjesvloer uit 1877.
Het voorhuis van het Luikenhuis met de keitjesvloer uit 1877. © Gemeente Winterswijk
WINTERSWIJK - Winterswijk heeft er twee gemeentelijke monumenten bij. Boerderij Het Luikenhuis en woonhuis Geziena zijn toegevoegd aan de gemeentelijke monumentenlijst. Daarmee heeft de gemeente Winterswijk maar liefst 170 monumenten op deze lijst staan. Maar hoe bijzonder is een gemeentelijk monument eigenlijk?

Wat is een gemeentelijk monument?

Een gemeentelijk monument is een pand van regionaal of plaatselijk belang. Gemeenten bepalen zelf welke bijzondere gebouwen ze op de gemeentelijke monumentenlijst zetten. Een aanwijzing als monument geeft de gemeente de mogelijkheid te voorkomen dat belangrijke waarden van een pand verloren gaan bij de verbouwing of sloop.

Hoe werkt de aanwijzing en welke regels zijn er dan?

Op advies van de Adviescommissie Cultuurhistorie is het college van Winterswijk akkoord gegaan met de aanwijzing van deze twee gemeentelijke monumenten. Nu beide panden op de gemeentelijke monumentenlijst staan moeten de pandeigenaren zich aan regels houden. Zo mag er zonder vergunning niet zomaar iets worden verplaatst, verbouwd of gesloopt. Als in een pand bijvoorbeeld een middeleeuwse kapconstructie zit, dan mag deze niet worden vervangen door staal.

Wat maakt deze twee gemeentelijke monumenten in Winterswijk zo bijzonder?

Het Luikenhuis is voor 1647 gebouwd in een ambachtelijk-traditioneel en streekeigen stijl. De boerderij is een goed bewaard voorbeeld van een hallenhuisboerderij. Het boerderijcomplex bestaat uit een boerderij met aanbouw, schoppe (schuur) en hooiberg.
Het interieur van het voorhuis is nog grotendeels intact, met onder andere een keitjesvloer uit 1877. Daarmee heeft het Luikenhuis een van de meest complete historische boerderij-interieurs in de gemeente Winterswijk.
De tekst gaat verder onder de foto.
Woonhuis Geziena op de hoek van de Wilhelminastraat met de Gasthuisstraat.
Woonhuis Geziena op de hoek van de Wilhelminastraat met de Gasthuisstraat. © Gemeente Winterswijk
Woonhuis Geziena is tussen 1904 en 1906 gebouwd voor Abraham De Leeuw en zijn vrouw Geziena. Het huis is ontworpen door architect J.J. Post. In zijn ontwerpen is een combinatie van Art Nouveau/Jugendstil, chaletstijl en neorenaissance terug te zien.
Tot de Tweede Wereldoorlog werd het huis Geziena bewoond door Joodse families. In 1950 werd de woning hersteld nadat het in de oorlog ernstig beschadigd was geraakt.
Het huis is om meerdere redenen van belang voor de gemeente Winterswijk: vanwege de bouwstijl, als voorbeeld van de wooncultuur en als herinnering aan de Joodse gemeenschap.

Wat is het verschil tussen een rijksmonument en een gemeentelijk monument?

Rijksmonumenten zijn monumenten die beschermd worden, omdat ze van nationaal belang zijn. Gemeentelijke monumenten worden beschermd omdat ze van gemeentelijke belang zijn of beeldbepalend voor een dorp of stad.

Hoe weet ik of iets een gemeentelijk monument is?

Dat is niet makkelijk te zien. Een eigenaar van een monument is niet verplicht om een bordje op te hangen. In veel gemeenten hangen eigen bordjes op rijks- en gemeentelijke monumenten. Als je het oranje-witte monumentenbordje ziet op een gebouw, weet je zeker dat het om een rijksmonument gaat.