Betuwse telers richten zich tot Statenleden: 'Einde ondernemers niet ondenkbaar'

Tientallen fruittelers en boomkwekers uit Rivierenland zaten woensdagavond op de publieke tribune van het provinciehuis tijdens een hoorzitting over het plan om bijna 3.500 hectare van hun gronden te reserveren voor mogelijke drinkwaterwinning in de toekomst.

Bij wijze van 'vriendelijk protest' bivakkeerden zij voorafgaand aan de hoorzitting enkele uren op de stoep van het provinciehuis waar zij appels en boompjes uitdeelden. Met name voor de Statenleden zetten zij hun bezwaren nog eens uiteen. Want die moeten binnenkort over de kwestie besluiten.

Hoewel de actie vriendelijk is, zijn de zorgen groot. Als een gebied wordt gereserveerd voor mogelijke drinkwaterwinning geldt er een strenger regime voor bijvoorbeeld het oppompen van grondwater of het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Dit kan grote problemen geven voor de circa 450 telers en kwekers in het gebied.

Maar hun grootste bezwaar is dat er hele grote zoekgebieden aangewezen zijn waarvan lang onduidelijk blijft waar Vitens ergens in de komende twintig jaar daadwerkelijk het water gaat winnen. Dit zet het gebied 'op slot' wat betreft verkopen en investeringen.

"We hebben een impactanalyse laten uitvoeren", vertelt directeur van de coöperatieve veiling Fruitmasters in Geldermalsen Kees de Kat. "Als werkelijk doorgaat wat voorligt, is het risico voor ondernemers zo groot dat het niet ondenkbaar is dat het het einde betekent van de ondernemers en dus de sector. Dan is wat onze voorouders en de Romeinen hier gebracht hebben over en uit."

De afgelopen maanden zijn er wel wat aanpassingen gekomen in de plannen. Zo is er afgesproken dat voor een aantal grote gebieden een onderzoek komt om deze binnen vijf jaar te verkleinen. Er zijn minder beperkende regels en de provincie wil met alle betrokkenen rond de tafel om voor een 'robuust watersysteem' te zorgen. Door bijvoorbeeld meer waterberging te maken moet er zo ook met toenemende periodes van droogte altijd genoeg water voor alle gebruikers zijn.

"We zijn zeker verder gekomen in de afgelopen periode", zegt gedeputeerde Peter van 't Hoog. "Er zijn handreikingen gedaan. Daarbij voeren we nu het gesprek over zowel drinkwaterwinning als waterbeschikbaarheid voor de sector. Daarin zijn de effecten van klimaatverandering misschien nog wel belangrijker dan de drinkwaterwinning. Dat we dat gesprek nu voeren, zie ik als winst."

Maar de handreikingen zetten nog maar weinig zoden aan de dijk, vindt burgemeester Servaas Stoop. Zo'n 85 procent en 21 dorpskernen van zijn gemeente West Betuwe vallen in het reserveringsgebied. "Je moet wel heel goed tussen de regels door lezen om die positieve bejegening te ontdekken", zegt hij. "Er komt zo'n overleg, maar ondertussen zijn de risico's van die slagschaduw op de bedrijven niet weg. Zolang daar geen helderheid over is blijven wij ons hard maken om die plannen te wijzigen. Want niks is voor een ondernemer fnuikender dan onzekerheid op de lange termijn."

"Het is een donkere wolk die boven de sector hangt", vult Bert den Haan van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) aan. "Ook vijf jaar is te lang om niet te weten waar je aan toe bent. Voor innovaties, voor investeringen, voor onze zonen en dochters die twijfelen of ze in het bedrijf moeten stappen. Die gebieden moeten zo snel mogelijk verkleind worden en er moet echt werk gemaakt worden van een robuust watersysteem. Anders kun je de fruitteelt straks alleen nog hier in Arnhem vinden in het Openluchtmuseum."