Vleermuis dupe van verduurzamen huis, maar deze gemeente heeft dé oplossing

Alle ogen zijn nu gericht op de gemeente Apeldoorn, want die werkt succesvol met een zogeheten 'soortenmanagementplan' om de stadsdieren te behouden.

Sinds 2019 liet de gemeente Apeldoorn 300 mussenkasten in gevels metselen. En nog eens 900 verblijven voor gierzwaluwen. Voor vleermuizen zijn kraamkamers gemaakt en toegankelijke spouwruimtes. Kilometers aan dakranden zijn geschikt gemaakt voor broedende vogels.

Hier blijft het niet bij. Als het aan de gemeente ligt, hangt straks heel Apeldoorn - en zelfs de rest van ons land - vol met dergelijke voorzieningen. Dat lijkt te lukken, want steeds meer gemeenten tonen interesse in het plan. Voor het behoud van de diersoorten is dat goed nieuws, weet ecoloog Jan-Mark de Wever die bij de uitvoering van het soortenmanagementplan betrokken is.

“In Nederland wordt vaak geïsoleerd zonder onderzoek. In veel gevallen hebben mensen geen idee dat er vleermuizen leven in hun spouwmuur. Die vleermuizen hebben dan geen schijn van kans. Soms verdwijnen er zo hele kolonies. Het duurt tientallen jaren voordat zo'n kolonie weer terug is.”

Dat is een gemis voor de biodiversiteit, maar ook voor ons mensen. “Vleermuizen en gierzwaluwen eten duizenden muggen per avond. Huismussen ook in deze tijd van het jaar, om de jongen te voeren. Dat maakt dat het voor ons mensen heel belangrijk is om die soorten in een wijk te hebben”, aldus De Wever.

Door het plan, waar de gemeente, de provincie en woningcorporaties bij betrokken zijn, kunnen vergunningprocedures sneller worden afgerond. “Het kan wel anderhalf jaar schelen”, zegt De Wever. “Woningcorporaties weten 99,9 procent zeker wanneer ze kunnen starten. Dat is gunstig voor hun planning.”

Er wordt eerst gezorgd dat vleermuiskolonies helemaal zijn verdwenen. “De muur wordt dicht gemaakt behalve enkele plekken. Het werkt als een soort kattenluikje: vleermuizen kunnen er wel uit maar niet meer terug erin. Dus ze worden gedwongen om een ander plekje te vinden. Daarna volgt nog een extra vleermuisonderzoek om te kijken of ze echt helemaal verdwenen zijn.”

Dat de dieren terugkeren is te merken in de Apeldoornse wijk Orden, waar het geluid van tsjilpende mussen overheerst. De woningcorporatie leverde een half jaar geleden compleet gerenoveerde en verduurzaamde woningen op. Het is één van de 65 Apeldoornse projecten waar een soortenmanagementplan is uitgevoerd. Van de nieuwe ingemetselde nestkasten wordt inmiddels gretig gebruik gemaakt.

Dat valt ook Theresia van de Braak op, die al 66 jaar in de wijk woont. “Er zijn er meer vogels dan voorheen. Ik voer ze dagelijks korstjes brood. Die zijn altijd weg.” De Apeldoornse geniet van de nieuwe mussenkasten tegenover haar woning. “Als ik zie dat ze erin vliegen, wacht ik ook dat ze eruit komen. Het is een mooi tijdverdrijf.”

Dat steeds meer andere gemeenten interesse tonen in de Apeldoornse aanpak merkt wethouder Danny Huizer. “We krijgen vragen over onze aanpak. Onze resultaten zullen anderen gemeenten nog meer enthousiasmeren om dit te gaan doen”, is zijn overtuiging.

“Vijf of zes andere gemeenten zijn al met een soortenmanagementplan aan de slag gegaan. Ik weet dat er nog acht in de maak zijn”, zegt ecoloog Jan-Mark de Wever.“ In Lochem hebben ze in alle dorpen van de gemeente onderzoek laten doen naar de lanen. Want beschermde soorten en vleermuizen zitten ook in bomen. Als je voor elke boom die je kapt een heel onderzoek moet uitvoeren, dan ben je lang bezig. Dus je kunt op verschillende manieren zo'n soortenmanagementplan inzetten.”

Mensen die hun eigen huis en tuin ook diervriendelijker willen maken voor beschermde soorten kunnen ook zelf aan de slag. Hiervoor geeft de gemeente Apeldoorn tips op haar website.