Apenpokken duiken steeds vaker op: moeten we ons zorgen maken?

Apenpokken lijken op de gewone pokken, een ziekte die sinds de jaren zeventig niet meer voorkomt. Wie het apenpokkenvirus heeft, krijgt vaak eerst algemene klachten. Denk aan koorts, hoofdpijn of spierpijn.

Na een paar dagen ontstaan er volgens Bleeker-Rovers huidafwijkingen. “Die beginnen vaak in het gezicht en spreiden zich uit over de rest van het lichaam, waaronder de handen en voeten. Dat kunnen vlekjes zijn, die veranderen in bultjes, daarna in blaasjes, vervolgens in pusblaasjes en uiteindelijk in korstjes.”

De meeste mensen herstellen volgens Bleeker-Rovers van apenpokken, de blaasjes verdwijnen dan na twee tot vijf weken. “Maar een deel krijgt complicaties, zoals een longontsteking of een hersenontsteking, en kan daar aan overlijden”, zegt de hoofdleraar infectieziekten op de website van het Radboudumc.

Er zijn volgens haar twee soorten van het virus: de West-Afrikaanse en Centraal-Afrikaanse variant. Bij de eerste variant, die in Engeland is gevonden, is het overlijdenspercentage 1 procent. Bij de variant uit Centraal-Afrika gaat het om 10 procent. Dat er in Afrika mensen aan overlijden, komt ook doordat de toegang tot goede medische verzorging daar vaak beperkt is.

Het ouderwetse pokkenvaccin beschermt voor een groot deel tegen apenpokken. Maar omdat die ziekte is uitgeroeid, zit het vaccin niet in het Rijksvaccinatieprogramma. “Daarom zijn heel veel mensen niet meer beschermd tegen dit virus.”

Dat was geen probleem, omdat de apenpokken alleen nog rondgingen in Afrika. Maar deze maand werd de ziekte bij meerdere mensen in Europa vastgesteld, waaronder in Engeland en Zweden. Ook zijn er inmiddels twee gevallen in België bekend en één in Duitsland. En vrijdag 20 mei meldt het RIVM dat er ook een geval in Nederland is vastgesteld. Minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid achtte de kans eerder deze week al groot dat het virus ook in Nederland zou komen. De Epenaar noemt het ‘verstandig’ om de ontwikkelingen rond apenpokken in de gaten te houden. Zo moet bekeken worden hoe ernstig de apenpokken zijn en of er ingegrepen moet worden, stelt hij.

Ook Chantal Bleeker-Rovers hield er al rekening mee dat het virus snel zou opduiken in ons land. Zij spreekt liever van monkeypox, om verwarring te voorkomen. In Suriname gebruiken ze namelijk het woord apenpokken voor de aandoening die wij krentenbaard noemen.

De gezondheidsautoriteiten onderzoeken nog hoe de verspreiding in Europa plaatsvindt en welke risicogroepen moeten worden gewaarschuwd. Volgens het RIVM gaat het in de meeste gevallen om mannen die seksueel contact met andere mannen hebben gehad.

Volgens Bleeker-Rovers verspreidt het virus zich inderdaad vooral als er contact is met de huidblaasjes. “Maar ook via druppels, wat we kennen van corona.”

Ze verwacht niet zo’n grote uitbraak zoals met corona of griep, maar ziet wel dat apenpokken zich vrij snel verspreidt. Volgens haar is het daarom belangrijk dat mensen de ziekte herkennen, zodat "we op tijd de juiste maatregelen kunnen nemen".