Frustratie om gebrek aan inspraak: 'We mogen alleen wat zeggen over een lantaarnpaal'

De dreiging van hoogwater is in onze provincie nooit ver weg. Onder de noemer 'de dijk is van ons allemaal' zet Waterschap Rivierenland in 2014 groots in op burgerparticipatie. Inwoners krijgen de gelegenheid mee te praten over de inrichting van de Waaldijk, op het moment dat er een nieuwe ronde dijkverbetering aan zit te komen.

Vreeburg is er vanaf het begin bij. Hij woont in een historische boerderij langs de Waaldijk en besluit zitting te nemen in een klankbordgroep, om zo ideeën in te brengen om de dijk mooier te maken. De eerste jaren leidt de participatie tot de inbreng van veel ideeën en is er wederzijds een goed gevoel.

Dat verandert radicaal in 2017. Vreeburg: "Toen werd duidelijk dat de plannen te duur werden. Het waterschap zette alles on hold. Waar we eerst nog inzage kregen in de stukken, begonnen we nu achter de feiten aan te lopen. Op de meest cruciale zaken als dijkverkeer en dijkinrichting zijn we helemaal niet meer aangehaakt."

Die veranderende participatie heeft wat losgemaakt bij de Hellouwenaar. "Het doet wel wat met je. Er gaat veel tijd in zitten. Je denkt serieus genomen te worden. Als dat ineens verandert, ben je bang aan de verkeerde kant van de tafel te belanden", vertelt hij in het televisieprogramma In het vizier van De Jager.

De inbreng van Vreeburg en zijn dorpsgenoten is geminimaliseerd. "We mogen alleen nog meepraten over de plaatsing van een verkeersdrempel of een lantaarnpaal", verzucht hij. "Dat is het, na acht jaar participatie. Het roept teleurstelling en irritatie op. Zo moet je niet met elkaar omgaan. Er was een heel goed begin, maar ik heb nu een hele slechte nasmaak. Dit moeten we niet willen. Als de overheid met alle wetgeving en beloften burgerparticipatie invult zoals dat nu gebeurt, is dat echt een diepe onvoldoende."

Dijkbewoner André Fenneman, die een chalet heeft op camping De Grote Altena langs de Waaldijk in Oosterhout, deelt de ervaringen van Vreeburg. Ook hij zat jaren met het waterschap om tafel. Vier jaar lang maakt hij deel uit van de klankbordgroep om mee te denken over de inrichting van de dijk. Onder burgerparticipatie verstaat Fenneman dat de overheid de burger meeneemt en mee laat denken hoe de dijkverbeteringen er uiteindelijk uit moeten komen te zien, zegt hij. Die verwachting is echter niet uitgekomen.

Fenneman vraagt zich gedurende het proces vrijwel voortdurend af wat hij nu eigenlijk doet in de klankbordgroep, vertelt hij terugblikkend. "Zit ik hier omdat de procedure voorschrijft dat er een klankbordgroep moet zijn, die op gezette tijden geïnformeerd moet worden? Of zit ik hier, omdat je in een klankbordgroep de mogelijkheid hebt om mee te denken en mee te filosoferen?"

Op papier klinkt het mooi, zegt Fenneman: de dijk is van ons allemaal. In de praktijk beleeft hij het wat anders. "We moesten vooral horen hoe de procedure en de ontwerpplanning liepen en wanneer iets naar de volgende fase zou gaan. Maar dat gebeurde vervolgens steeds opnieuw. De kracht zit 'm in herhaling, ja, maar ik wilde het ook graag hebben over de inhoud van het ontwerp: het hoe en waarom. Dat werd niet echt met gejuich ontvangen. Ik had het idee dat ze dachten: jullie zijn hier omdat de procedure het voorschrijft, maar wij zijn de technische lieden die het allemaal weten en jullie zijn de lastige leken."

Volgens Vreeburg erkent het waterschap dat het hele participatietraject geen schoonheidsprijs verdient. "Participatie begint met goed luisteren naar elkaar. Ik weet best dat wij soms gouden bergen vragen, en die zijn er niet. Maar zoals het nu is gegaan, was het niet meer dan een vinkje halen met het idee dat er is geparticipeerd. Dat is ook gezegd door de gemeente en het waterschap erkent dat ook in de stukken."

Ondanks het slechte gevoel dat Vreeburg aan burgerparticipatie overhield, willen hij en andere klankbordgroepen langs de Waal in gesprek blijven met het waterschap. "Als je dit opgeeft, eindig je als vijanden. Wij hebben voorstel gedaan als verenigde waaldijkers om te stoppen met het doordrukken van alle besluiten. Pak die participatie weer op. Laten we met elkaar kijken wat we nog kunnen repareren."

De voorbereidende werkzaamheden voor de dijkverbetering zijn inmiddels begonnen.