Arnhem en omstreken

Bezorgde buurt strijdt tegen fabriek: 'Je hebt hier straatjes waarin ineens iedereen doodgaat'

Mariska Hulsewé.
Mariska Hulsewé. © Omroep Gelderland
RENKUM - Longklachten, misvormingen en een ongewoon hoog aantal gevallen van kanker in het dorp  roepen veel vragen op bij verontruste inwoners van Renkum. Al jaren protesteren zij tegen de uitstoot van Parenco, de papier- en kartonfabriek in hun dorp. Ze denken dat de stoffen die de fabriek uitstoot ziekmakend zijn.
Al jaren proberen de inwoners verbetering aan te brengen in hun situatie. Dat is tot op heden een zaak van de lange adem gebleken. "Vijf jaar zitten we al te praten. Maar het resultaat van de maatregelen is dat Parenco effectiever draait en wij geen vermindering van de stank hebben", zegt inwoner Mariska Hulsewé.
Hulsewé maakt deel uit van de Belangengroep Omwonenden Parenco (BOP), een groep betrokken inwoners van Renkum die zich in de materie hebben verdiept en als 'halve milieuspecialisten' zeggen te weten waar ze over praten.
Zo ervaren inwoners van Renkum de overlast van papier- en kartonfabriek Parenco:
Bezorgde buurt strijdt tegen papierfabriek
Wanneer de wind uit zuidwestelijke richting komt, ervaren omwonenden binnen 1 kilometer van Parenco - het gaat om zo'n 1400 huishoudens - stank, geluidsoverlast en een forse aantasting van hun woongenot. Bovendien hebben ze het bange vermoeden dat de uitstoot uit de Parenco-fabriek hen ernstig ziek maakt.

'Dat is toch wel raar'

Hulsewé: "Er gebeuren dingen waarvan wij denken: dat is toch wel raar. Een rijtje buurvrouwen die allemaal borstkanker hebben. Van die straatjes waarin plotseling iedereen achter elkaar doodgaat, en waarbij man en vrouw allebei aan alvleesklierkanker sterven. Dat is geen besmettelijke ziekte. Waar komt dat nou toch door? Ik wil niet zeggen dat dat door Parenco komt, maar ik zou wel graag willen uitzoeken waardoor dan wél", aldus Hulsewé.
De redactie van In het vizier van De Jager heeft Parenco gevraagd om een reactie. Het bedrijf wil nu niet voor camera reageren. "Wij zijn op dit moment in de voorbereidende fase voor een voor ons heel belangrijke nieuwe vergunning. Wij willen per se voorkomen dat er, door een interpretatie van woorden in een programma, rimpels ontstaan in dit proces", stelt het bedrijf.
Smurfit Kappa Parenco, in de volksmond Parenco, zit al ruim honderd jaar op een 40 hectare groot terrein aan de Rijn. Het bedrijf is meer dan ooit een splijtzwam in het dorp. Enerzijds maakt een grote groep mensen zich zorgen over de gezondheidsrisico's. Anderzijds is de papier- en kartonfabriek een belangrijke werkgever en brengt het een zeker sentiment met zich mee. Daarom is niet iedereen tegen de aanwezigheid van het bedrijf.

Zwemmen in de chloorbeek

"Er zijn mensen hier opgegroeid met het geluid van fluitende stoom", weet Hulsewé. "Die hebben nog in de chloorbeek gezwommen. Ik hoorde pas iemand zeggen dat ook zij in die chloorbeek had gezwommen, net als haar vriendinnen, en dat zij de laatste was zonder kanker. Maar nu heeft ook zij het. En intussen zijn er al een aantal overleden. Dan heb ik het over mensen van rond de 60 jaar, dat zijn geen oude besjes."
Natuurgids Folchert van Dijken in gesprek met Inge de Jager.
Natuurgids Folchert van Dijken in gesprek met Inge de Jager. © Omroep Gelderland
Hulsewé is niet de enige die zich zorgen maakt. Natuurgids Folchert van Dijken zegt dat Parenco ook impact heeft op de nabije natuur. Zo pompt de fabriek voor het productieproces grondwater op uit de bodem van de Veluwe. "Maar er is nog veel meer. Er worden stikstofoxiden en andere stoffen uitgestoten, waardoor hier verzuring optreedt", legt Van Dijken uit. "Dat zie je aan de grassen en de vegetatie."
Ik vind het vervelend dat de inwoners geen goed antwoord krijgen
Milieuspecialist Karin Jeurink, lid van Provinciale Staten
Van Dijken maakt zich boos over de houding van Parenco richting de omgeving. "Het interesseert ze geen hol wat je zegt, ze willen correct positief overkomen en doen alsof ze er iets aan gaan doen. Ik ben echt boos, dat dat toegestaan wordt. We hebben niet de indruk dat de mensen die er over gaan, dat ook echt doen. Ze kijken weg. Aandeelhouders moeten geld verdienen, de bevolking mag ziek worden en de natuur mag naar de knoppen gaan."

Contact met omgevingsdiensten

De eindverantwoordelijkheid over Parenco ligt bij de provincie, al heeft die het gros van de taken gedelegeerd bij de omgevingsdiensten van Arnhem (handhaving) en Nijmegen (wetgeving). Karin Jeurink, milieuspecialist en lid van Provinciale Staten, houdt zich al langer bezig met het dossier-Parenco en begrijpt de frustratie van omwonenden.
"Als ik praat met inwoners van Renkum, merk ik dat zij het gevoel hebben dat ze de omgevingsdiensten moeten bewegen met de kennis die ze hebben", zegt Jeurink. Het zou eigenlijk zo moeten zijn, dat ze tegen de omgevingsdiensten zeggen dat ze last ervaren en de vraag kunnen neerleggen wat er gaat gebeuren. En dan een goed antwoord krijgen. Ik vind het heel vervelend dat dat niet gebeurt. Daar is meer aandacht voor nodig."
Het bedrijf elders compleet vernieuwen kost zeker zo'n 100 miljoen euro, schat ik in
Gedeputeerde Peter Drenth
De kwestie zal de komende jaren blijven spelen. Parenco wil namelijk nog een papierlijn omzetten naar de productie van karton. De provincie dringt er al enige tijd bij Parenco op aan om vaart te zetten achter de aanvraag van deze zogeheten revisievergunning, waarin allerlei vergunningen worden samengevoegd. Daarvoor worden nu stappen gezet, maar voorlopig kan het bedrijf nog teren op de huidige vergunning.
Gedeputeerde Peter Drenth.
Gedeputeerde Peter Drenth. © Omroep Gelderland
Dit tot ontevredenheid van de BOP, die vindt dat verantwoordelijke gedeputeerde Peter Drenth meer druk op de ketel moet zetten. Drenth bestrijdt dat hij de omwonenden in de kou laat staan en niets voor ze zou doen. "We controleren veelvuldig. Als er dingen niet kloppen, moet Parenco dat op orde brengen. Het onderzoek van de GGD gebeurde in opdracht van ons. Dat de geur is verminderd - komt door onze handhaving - al moet die geuroverlast nog wel verder omlaag. Dus we nemen de omwonenden zeker serieus, maar dit soort zaken is niet een kwestie van één druk op de knop en dan is het geregeld.”
Wat is de oplossing? De Belangengroep Omwonenden Parenco hoopt dat een milieuvriendelijker variant van de papierfabriek kan verkassen naar elders. Gedeputeerde Drenth acht die kans nihil. "Daar hebben we ooit voorzichtig naar gekeken, maar je kunt zo'n bedrijf niet zomaar verplaatsen. Je zou het op een andere plek compleet moeten vernieuwen, maar dat kost zeker zo'n 100 miljoen euro, schat ik zo in."
Het dossier-Parenco komt donderdagavond aan bod in het tv-programma In het Vizier van De Jager. Daarin gaat Inge de Jager op zoek naar mensen die in de knel zitten, zich niet gehoord voelen en met de rug tegen de muur staan. Loop jij ook tegen dit soort zaken aan? De redactie van In het vizier van De Jager wil graag met je in contact komen. Je kunt een mail sturen naar inhetvizier@gld.nl.