Dreigend miljoenentekort of financieel gezonde situatie in Arnhem?

Wat is er precies gebeurd? Na de verkiezingen stelden de ambtenaren een informatiedossier op voor de nieuwe raadsfracties, over lopende Arnhemse zaken. Daarin is onder meer een financiële doorberekening opgenomen met 'zelfstandige ontwikkelingen, het uitvoeren van besluiten van de gemeenteraad, onvermijdelijke investeringen en beleid dat niet in de begroting was verwerkt'. De ambtenaren zien op veel terreinen een min ten opzichte van de eind vorig jaar vastgestelde begroting, van in totaal zo'n 18 miljoen euro per jaar vanaf 2023.

Zie ook: Miljoenentekort Arnhem 'verzwegen tot na verkiezingen', raad wil spoedoverleg

Of die extra kosten ook leiden tot een tekort, hangt natuurlijk ook af van wat er aan de inkomstenkant gebeurt. In het dossier van de ambtenaren staan een aantal verwachte plussen en minnen beschreven, maar vanwege de onzekerheid daarover waren die nog niet in de financiële vertaling meegenomen.

In het briefje dat de ambtenaren daar - na alle ophef - nu achteraan sturen, is wel een optelsom gemaakt van de extra inkomsten die zij van het Rijk verwachten. Die komen neer op 18 tot 27 miljoen euro per jaar en zouden de extra kosten weer compenseren.

Daar staat tegenover dat er ook verwachte minnen zijn, die nog niet zijn becijferd. Dan gaat het met name om 'Beschermd Wonen', waar de gemeente uiteindelijk 24 miljoen euro per jaar minder voor denkt te incasseren. Dat zou de extra inkomsten dan weer deels of zelfs volledig teniet kunnen doen. Maar omdat de onzekerheid over de verdeling daarvan per jaar 'dermate groot is', is dat negatieve effect niet opgenomen in de tabel.

Voor Klaartje Koorn (CDA), die samen met ChristenUnie, SP, Volt, Arnhemse Ouderenpartij en PVV het extra debat van woensdag met spoed aanvroeg, maakt het nagestuurde briefje dat debat 'alleen nog maar interessanter'. "Want waarom er dan twee zulke verschillende beelden ontstaan, is de vraag. Rekent de één dan te optimistisch en de ander te pessimistisch? Waarom kan een raadsinformatiedossier zulke afwijkende cijfers bevatten?"

Gerrie Elfrink (SP) noemt de ambtelijke update 'bijzonder'. "Er wordt gesteld dat er niets aan de hand is, om vervolgens opnieuw op te sommen wat er allemaal aan de hand is." De verwachte plussen worden nu wel opgenomen, maar de verwachte minnen niet, benadrukt Elfrink. Onder de streep blijft volgens hem hetzelfde beeld bestaan. "Een enorme afwijking op vele posten. Die ontdek je niet pas na de verkiezingen." Het is vervolgens altijd aan de politiek om daarin keuzes te maken, realiseert Elfrink. "Maar daar hadden de verkiezingsdebatten over moeten gaan." Hij ziet het nagezonden memo dan ook vooral als een poging om de gemeenteraad zand in de ogen te strooien.

Dat memo draait volgens oud-wethouder financiën Martijn Leisink maar op één ding: Is er nu wel of niet een tekort van 18 miljoen euro? De inschatting dat de inkomsten vanuit het Rijk met 18 miljoen euro toenemen, had de gemeente volgens hem zelf ook kunnen maken. "Dus ik verbaas mij wel dat plussen van deze omvang niet concreet in het overdrachtsdossier staan. Wat voor beeld draag je dan eigenlijk precies over?"

Het landelijke coalitieakkoord waar dat op is gebaseerd, is namelijk al maanden openbaar, merkt Leisink op. "Voor een goede schatting had je echt niet hoeven wachten op een brief van het kabinet. Die had je misschien niet op de miljoen precies kunnen maken, maar zeker op de tien miljoen precies. We lijken nu de conclusie te moeten gaan trekken dat het overgedragen financiële beeld een foutmarge van zo'n 20 miljoen euro heeft."

Leisink denkt bovendien dat veel posten die de min veroorzaken 'veel stelliger worden opgevoerd dan je nu eigenlijk kunt zeggen'. Zo ziet hij een aantal bedragen die de ambtenaren als onvermijdelijk zien, maar in de ogen van Leisink 'helemaal niet zo onvermijdelijk zijn'. Zoals de extra personeelskosten van 2,5 miljoen euro voor de afdeling die beleidsplannen voorbereidt. "Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat ze ambtelijk het beeld neer wilden zetten richting de onderhandelende partijen dat er maar weinig financiële ruimte is. En ook dat er toch een paar ambtelijke wensen alvast in het beeld zijn gezet, waar toch echt vraagtekens te zetten zijn bij de noodzakelijkheid."

Al met al, kun je er eigenlijk geen totaalbeeld uit opmaken, constateert Leisink. "En dat laatste is nu gelukkig ook de conclusie van het college."

Interessant is het volgens de oud-wethouder om te zien hoe het college woensdagavond tijdens het debat gaat reageren op de informatie die volledig vanuit de ambtenaren komt. "Er is geen wethouder of college aan te pas gekomen. Het is dus goed denkbaar dat ook het college niet overal helemaal achterstaat. Het agenderen van dit stuk in de raad en niet wachten op de onderhandelingen, is vrij bijzonder."