Gail bezoekt de plek waar haar oom crashte: 'Mijn moeder zweeg erover'

Het is niet voor niets dat er zaterdag een herdenkingsceremonie is. Vandaag, 2 april, is het precies 77 jaar geleden dat Vorden werd bevrijd.

"Het is een hele grote eer om hier te zijn", zegt Gail Turgeon. Ze is overgekomen uit Canada om de ceremonies bij te wonen. We staan bij één van de foto's: die van Alan Dick Foote.

"Hij is een broer van mijn moeder", vertelt Gail. "Hij was net piloot en was verzot op vliegen", gaat ze verder. "Hij besloot om te vechten voor vrijheid. Op 21-jarige leeftijd vertrok hij, maar hij kwam nooit meer thuis." Haar oom crashte met zijn vliegtuig op 8 januari 1943 op landgoed Hackfort, net buiten Vorden.

Eerder vandaag waren we al op die plek. Op initiatief van Wout Dekkers is een monument onthuld.

Terug naar de kerk in Vorden. De standaarden met foto's geven de geallieerden eindelijk een gezicht. Drie mannen uit Vorden, Robert Ellenkamp, Freerk Boekelo en Wout Dekkers, bleken afzonderlijk van elkaar bezig te zijn om de verhalen achter de geallieerden uit te zoeken. Op de begraafplaats in Vorden staat op de stenen weliswaar een naam, leeftijd en sterfdagen.

Maar wie waren het eigenlijk, wat dreef hen en welke toekomstideeën hadden ze? "Het was een moeilijke zoektocht", vertelt Robert. "Van sommige families was echt helemaal niets bekend."

"We zijn online gaan zoeken", vult Freerk aan. "En we hebben onder andere hulp gekregen van journalisten in Canada en Engeland en van de Oudheidkundige verenigingen." Uiteindelijk hebben ze over alle twintig mensen een verhaal kunnen schrijven. "Al die verhalen staan opgetekend in een boek en dat is vanaf vandaag te koop in Vorden", zegt Ellenkamp.

Op de begraafplaats in Vorden liggen achttien Britten en Canadezen van de Royal Air Force. Ze crashten in de oorlog met een vliegtuig. In de buurt van Vorden zijn in totaal drie vliegtuigen neergestort: één bij het buurtschap Delden, één bij Linde en één bij Hackfort.

Daarnaast liggen er nog twee parachutisten op de begraafplaats, die in september 1944 in Oosterbeek zijn gedropt en dus meededen aan Market Garden. Via een omweg zijn ze uiteindelijk in Vorden terechtgekomen.

Bij het boek horen ook de fotostandaarden. Vandaag tijdens de ceremonie - die vanwege de kou niet buiten, maar in de kerk gehouden wordt - worden alle namen van de omgekomen mannen opgenoemd. Kinderen van de Vordense scholen en van de scouting dragen de foto's naar binnen en leggen een poppy bij de standaard. Daarna worden de standaarden naar de begraafplaats gebracht, waar ze tot 6 mei blijven staan.

Voor Gail is het een emotionele dag. Eerst al bij de onthulling van het monument en later bij het zien van de foto's. "Mijn moeder wilde me hier vroeger niets over vertellen. Ze zweeg erover. De afgelopen dagen heb ik zoveel over mijn oom geleerd. En zeker in een tijd waarin er een oorlog dichtbij woedt, moeten we herdenken dat vrede en vrijheid niet vanzelfsprekend is."