Wat is er nog over van het succes van Forum voor Democratie?

Alleen de VVD haalde in 2019 meer stemmen dan FvD. Uit het niets werd de nieuweling de tweede partij in Gelderland. En ze waren enthousiast. "Met acht Statenleden en één fractievolger een nieuw avontuur. Geen ervaring, geen medewerkers. We wisten van allerlei dossiers wel iets, maar van de details niet", vertelt Peter Vermaas.

Vermaas was toen fractievolger, maar kon snel aan de slag als Statenlid. Inmiddels is hij fractievoorzitter. Voor de negen nieuwelingen is het provinciehuis even wennen. "Maar we zijn mensen die hard werken, veel stukken lezen. We kunnen dingen aan de griffie vragen en door het doen kom je er snel achter hoe het speelt."

En volgens Vermaas waren ook de andere partijen bereid om te helpen. "Het was voor ons ook wel de vraag hoe we werden ontvangen, want voor de verkiezingen waren we niet zo zichtbaar. Dat viel eigenlijk heel erg mee, ze gingen heel fatsoenlijk met ons om."

Die relatie met andere partijen is volgens Vermaas nog steeds goed. Binnen de partij is wél veel veranderd. Vier zetels is FvD onderweg kwijtgeraakt. Armita Taheri en Tom Roetert stapten op na onrust de binnen de partij vanwege antisemitische appjes bij de jongerenbeweging, Krijn Mout vertrok vanwege het coronastandpunt en Arjan de Kok ging alleen verder na de 5 mei-poster.

"Zij vertrokken om persoonlijke redenen, zij hebben een besluit genomen op hoe zij hebben geïnterpreteerd dat de partij zou zijn. Dat is zuur, maar uiteindelijk ook wel goed. Als iemand zich echt niet meer thuis voelt in een partij, is het goed dat iemand die beslissing neemt. Hoe het dan gaat en of je zetel meeneemt, daar kan je van alles van vinden", zegt Vermaas.

De vier Statenleden namen allen hun zetel mee en gingen als individuele groepen verder. Vier extra partijen in de Staten. Zestien partijen bij de debatten, al komt dat in de praktijk nooit voor. De reden: de afsplitsers laten zich niet vaak zien.

Armita Taheri spande de kroon. Vorig jaar juli – negen maanden geleden - was zij voor het laatst bij een Statenvergadering. Waarom zij niet aanwezig is? Op meerdere verzoeken van Omroep Gelderland reageert zij niet.

Ook Tom Roetert is er vaak niet, hij was in oktober het laatst bij een vergadering. In een reactie laat hij weten langdurig ziek te zijn, dat heeft hij ook gemeld bij de provincie. "Ik ben van plan om mijn werk als Statenlid weer op te pakken zodra ik daartoe in staat ben."

Krijn Mout was vorig jaar vaak afwezig, inmiddels is hij er wél regelmatig. Mout werkt in het Rijnstate-ziekenhuis. "Ik werkte op de anesthesie, veel IC-patiënten en corona. Dat vond ik belangrijker dan de Staten." Inmiddels is het rustiger op zijn werk én dus heeft hij weer tijd voor de Staten.

Arjan de Kok splitste zich als laatste af. Samen met de drie andere afsplitsers voert hij gesprekken over een soort van open manifest, om als één blok het laatste jaar af te maken. "Daar hebben we recent over gesproken. Ik weet niet of het gaat lukken, maar we zijn het nog steeds van plan", aldus De Kok.

Dat er vier Statenleden hun eigen weg gingen, raakt FvD hard. Niet alleen zijn ze de helft van de zetels kwijt, ook zijn ze veel spreektijd kwijtgeraakt. Dat komt doordat partijen een basisspreektijd hebben. Afsplitsers nemen een stuk van die basisspreektijd mee. Lang verhaal kort: met vier zetels heeft FvD minder spreektijd dan partijen met twee zetels.

"Dat is echt een belemmering. Soms staan er op een agenda vijf thema’s, dan wordt het wel krap. Je kan je daar wel goed op voorbereiden, maar als er in de praktijk dan nog iets gebeurt, dan heb je nog minder tijd. Dan wordt het echt lastig", aldus Vermaas.

Soms wordt in het presidium nog gesproken over spreektijd, bijvoorbeeld als er niet veel op de agenda staat. “Dat zijn van die flauwe trucjes, dat een uur van tevoren nog wordt besloten: we zijn om 21.00 uur klaar in plaats van 22.00 uur.”

FvD zou geholpen kunnen worden als een afsplitser zijn zetel teruggeeft. Maar dat is volgens Vermaas niet realistisch. "Waarom ze dat niet willen is aan hen, maar wij hoeven niet te verwachten dat er een zetel terugkomt.”

Mout is daar het meest uitgesproken over: zijn zetel gaat niet terug. “Als ik één ding wel kon doen het laatste jaar: die zetel vasthouden. Ik stond toen overdag coronadiensten te draaien in een ziekenhuis dat op kraken stond. Dan zag ik daarna Baudet naast Willem Engel staan. Ik ben niet veranderd, Forum is veranderd.”

De helft van de zetels, de minste spreektijd. Wat kan je dan nog doen? Volgens Vermaas heeft zijn partij wel degelijk dingen bereikt. “Het gaat nu over kernenergie en over hoe er hier met geld om wordt gegaan. Dan maakt het echt niet uit of je met vier of acht bent.”

Bij die thema’s speelde de actualiteit wel een handje mee. “Het zijn natuurlijk allerlei factoren, wij hebben daar steeds op gehamerd en als je met goede argumenten komt en met iedereen goed overweg kan dan krijg je op een gegeven moment wel een opening."