Rivierengebied / Rijk van Nijmegen
Dit bijzondere fort kan je elke dag gratis bezoeken
26 maart 2022, 21:43 • 3 minuten leestijd
HEEREWAARDEN - Precies op het punt waar de Maas en de Waal elkaar bijna raken, ligt fort Nieuw Sint-Andries. Wie over de houten brug op het terrein komt, ontdekt de ruïnes van een fort dat aan het begin van de negentiende eeuw is gebouwd. Verderop kunnen bezoekers een kazemat uit 1936 betreden en daarnaast staat een uitkijktoren uit de achttiende eeuw.
Fort Nieuw Sint-Andries is van zonsopkomst tot zonsondergang iedere dag gratis toegankelijk voor wandelaars. Op een zonnige zaterdagochtend komen enkele bewoners uit de buurt wandelen met hun hond. Gradus Kruitwagen uit Heerewaarden geeft rondleidingen door het fort. “Dit gebied zit vol historie. Hier waren meerdere plekken waar schepen van de Maas verder konden varen via de Waal en andersom. Het was eeuwenlang een enorme rotonde van scheepvaartverkeer.”
Tachtigjarige Oorlog
Vanaf het einde van de zestiende eeuw beheersten moderne verdedigingswerken de samenvloeiing van Maas en Waal. Het Spaanse leger legde het eerste fort Sint-Andries aan tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Het was het grootste militaire bouwwerk dat de Spanjaarden ooit in Nederland bouwden. Al snel konden Nederlandse soldaten het fort veroveren. Het was een kleine stad met een brouwerij, een bakkerij, een molen en een kapel. Aan het einde van de achttiende eeuw was het oude fort in vervallen toestand en moest een nieuw exemplaar gebouwd worden. Dat kunnen we nu nog bezoeken.
Zuiderwaterlinie
Fort Sint-Andries maakte deel uit van de Zuiderwaterlinie. Eeuwenlang kwamen de belangrijkste vijanden van Nederland uit het zuiden. Langs de Maas tussen Gelderland en Noord-Brabant liggen vestingsteden en andere verdedigingswerken die de Spanjaarden en later de Fransen buiten de Nederlandse republiek (1588 – 1795) moesten houden. Samen vormen deze steden en forten de Zuiderwaterlinie. De meeste liggen in Noord-Brabant, maar sommige verdedigingswerken liggen aan de Gelderse kant van de Maas.
Kroonwerk Coehoorn
Jacob Knegtel doet onderzoek naar de Zuiderwaterlinie. Hij staat op de kade van Grave en heeft uitzicht op de Gelderse oever van de Maas. “Hier lag in de achttiende eeuw een enorm verdedigingswerk. Het Kroonwerk Coehoorn moest de belangrijke vestingstad Grave beschermen. Dit is het begin van de Zuiderwaterlinie. Deze loopt uiteindelijk door tot Sluis in Zeeuws-Vlaanderen.
Beschermen tegen Belgen
De Zuiderwaterlinie is de oudste, langste en meest gebruikte waterlinie van Nederland. Behalve tegen Spanjaarden en Fransen is de linie ook ingezet tegen de Belgen, benadrukt Jacob. “Tussen 1830 en 1839 moest de Zuiderwaterlinie de provincie Noord-Brabant beschermen tegen de opstandige Belgen die zich onafhankelijk hadden verklaard van Nederland. Het gebied langs de Maas stond negen jaar lang onder water.”
De provincie Noord-Brabant besteedt veel aandacht aan de Zuiderwaterlinie en zoekt samenwerking met de buurprovincies Gelderland en Zeeland. Op de website zuiderwaterlinie.nl staat veel informatie met historische informatie en toeristische tips. Fort Nieuw Sint-Andries is één van de mooiste voorbeelden van Gelderse verdedigingswerken in de Zuiderwaterlinie.
