Achterhoek
Scholtenboerderijen bepalen het mooiste landschap van de Achterhoek
WINTERSWIJK - De Achterhoek staat bekend om het karakteristieke coulissenlandschap en nergens is dat mooier zichtbaar dan in het buitengebied van Winterswijk. Bomenrijen omzomen glooiende akkers, hier en daar kronkelt een beekje en in de verte doemt een donker bos op. In dat prachtige landschap staat zo hier en daar een grote boerderij met enkele bijgebouwen. Het zijn de scholtengoederen die typerend zijn voor het nationaal landschap van Winterswijk.
Scholtengoederen zijn ontstaan in de middeleeuwen en zijn voornamelijk te vinden in de oostelijke Achterhoek, Twente en het aangrenzende Westfalen. De scholte was aanvankelijk een vertegenwoordiger van de landeigenaar, meestal een graaf een hertog of een bisschop. Hij controleerde of de boeren de wetten naleefden en voldoende belasting betaalden.
Herenboeren
In de loop van de tijd ontwikkelden de scholten zich tot echte herenboeren. Ze verfraaiden hun boerderijen en scholtenfamilies trouwden uitsluitend in eigen kring. Rondom de grote boerderijen staan opslagschuren en kleinere woonhuizen. Daar woonden de pachtboeren die het land van de scholten bewerkten. Rentmeester Willem van Vliet van Geldersch Landschap en Kasteelen nam vanmorgen tien luisteraars van Radio Gelderland mee op een excursie langs enkele scholtengoederen in de buurtschappen Ratum en Huppel.
Achterhoeks noaberschap
“De scholtenboeren worden vaak vergeleken met de herenboeren in Groningen,” vertelt van Vliet. “Ik vind dat onterecht. De Groningse herenboeren hadden loonwerkers in dienst. De scholtenboeren hadden een andere relatie met hun pachtboeren. Vaak kenden de families elkaar al verschillende generaties. Ze hadden elkaar nodig. Ook hier zie je al het typische Achterhoekse noaberschap.”
Unieke korenspieker
De geschiedenis van de scholtengoederen zien we tegenwoordig dus terug in de Achterhoekse cultuur, maar ook in het huidige coulissenlandschap. De scholtenboeren waren erg conservatief. Ze hielden veranderingen tegen en daarom bleef het kleinschalige landschap op veel plekken in tact. Ook de boerderijen en schuren hebben nog altijd het uiterlijk van eeuwen geleden. Geldersch Landschap en Kasteelen verwierf in december een unieke korenspieker op Erve Kossink. Het karakteristieke gebouw was oorspronkelijk voor de graanopslag en dateert uit de achttiende eeuw.
Zorginstelling en boerenbedrijf
Rentmeester van Vliet zorgde de afgelopen decennia voor een nieuwe invulling van de scholtengoederen. In sommige boerderijen is tegenwoordig een zorginstelling gevestigd. Andere zijn nog steeds in gebruik als boerenbedrijf. Naast de historische korenspieker op erve Kossink is ook in onze tijd nog een veehouder actief. René Arendsen maakte een podcast over de scholtenboerderijen rond Winterswijk.
Ridders van Gelre is het geschiedenisplatform van Omroep Gelderland. We brengen het laatste nieuws over de Gelderse historie en organiseren elke zaterdagochtend een exclusieve rondleiding voor onze volgers op bijzondere locaties. En heb je het stripboek Ridders van Gelre en Ons Verloren Hertogdom al in de boekenkast? Volg ons op: Facebook, Instagram, Twitter, Televisie, Radio, YouTube en Web.
