Gelderland

Meer stress en schulden door hoge gasprijs: 'Waar haal ik 70 euro per maand vandaan?'

Aniëlle Radder: 'Om energiekosten te besparen probeer ik zo min mogelijk de kachel te laten aanslaan.'
Aniëlle Radder: 'Om energiekosten te besparen probeer ik zo min mogelijk de kachel te laten aanslaan.' © Omroep Gelderland
Door de hoge gasprijs kunnen steeds meer Gelderlanders hun energierekening niet betalen. Meer mensen zullen aankloppen bij de schuldhulpverlening, verwachten gemeenten. Vooral mensen met lagere inkomens krijgen het zwaar. Dat blijkt uit een rondgang van Omroep Gelderland.
Aniëlle Radder (50) uit Dieren leeft door een auto-ongeluk in 2015 van een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Haar inkomen ligt rond het minimum. Door de hoge gasprijs komt ze in de problemen.
“Een stijging van een tientje is te overbruggen. Maar 70 euro meer per maand, waar moet ik dat vandaan halen?" Ze kon haar maandbedrag niet laten aanpassen door de energiemaatschappij. "Want ik had het gewoon niet. Ik probeer mijn energiegebruik nu zo laag mogelijk te houden, want ik vrees voor de eindafrekening."

Nóg krapper weekbudget

Aniëlle is niet de enige. Omroep Gelderland vroeg alle 51 Gelderse gemeenten of ze nu al inwoners zien die in de problemen komen door de hoge gasprijs. Van de 51 gemeenten reageerden er 41 en daarvan ziet bijna de helft dat meer mensen hun rekening niet kunnen betalen. De andere helft ziet dat nog niet. Veel van deze gemeenten zeggen dat het daarvoor te vroeg is.
Meer dan de helft van de ondervraagde gemeenten verwacht dat meer inwoners vroeg of laat aankloppen bij het schuldhulploket. Ze maken zich zorgen om wat er komen gaat voor hun inwoners. Want niet alleen de gasprijs is gestegen: ook andere basisbehoeften als boodschappen, zorgkosten en vervoer zijn duurder geworden.

Grote problemen en veel stress

Vooral de minima krijgen het zwaar. En mensen die al in een schuldhulptraject zitten, krijgen een nóg krapper weekbudget, waarschuwen gemeenten. Dat levert vaak snel grote problemen op, en stress. Aniëlle: "Je weet dat het eraan zit te komen, maar je weet ook dat je er niks aan kunt doen. Ik snap wel dat mensen zo in de schulden komen."
Sommige inwoners nemen drastische maatregelen, weet gemeente Renkum. Ze zetten de thermostaat heel laag, trekken extra warme kleren aan, leggen meer dekens over hun bed, gaan vroeger naar slapen en stoppen zoveel mogelijk kieren dicht.
Aniëlle houdt de rolgordijnen voor het keukenraam altijd naar beneden om zoveel mogelijk warmte binnen te houden.
Aniëlle houdt de rolgordijnen voor het keukenraam altijd naar beneden om zoveel mogelijk warmte binnen te houden. © Omroep Gelderland
Zo ook Aniëlle. "Ik probeer zo min mogelijk de kachel te laten aanslaan. Ik gebruik vaak koud water, stel het aanzetten van de verwarming zo lang mogelijk uit en verwarm geen kamers waar ik niet kom. Ik pak dekentjes, doe sjaals om, gebruik tochtstrips en heb warmtefolie achter de radiator geplakt. Op het eind van de dag breng ik ook in één keer mijn afval naar buiten en verdeel ik het over mijn containers, zodat de deur maar één keer open hoeft."
Mensen ontvangen een hoge jaarrekening die ze niet kunnen betalen, zegt ook de gemeente Berg en Dal. Daarbij gaat het termijnbedrag omhoog, waardoor ze in de problemen komen. Gevolg is dat mensen soms overstappen naar een andere energieleverancier om te voorkomen dat ze afgesloten worden. Daardoor blijft een schuld bij de oude energiemaatschappij onbetaald.

Startende schulden

Sinds vorig jaar hebben gemeenten de wettelijke taak om aan 'vroegsignalering' te doen: als iemand de energierekening of de huur niet meer betaalt, gaat er bij de gemeente een belletje rinkelen. Die nemen dan contact op met de vraag of er hulp nodig is. "In die gesprekken gaat het sinds enkele maanden opvallend vaker over gestegen termijnbedragen van gas en elektra", laat de gemeente Culemborg weten.
Ook Elburg ziet dit aantal gesprekken stijgen. Ze verwachten dat dit de komende maanden doorzet. Ook de gemeente Epe verwacht meer meldingen vroegsignalering. Oude-IJsselstreek spreekt al van een ‘lichte stijging’. Andere gemeenten geven aan dat het nog maar nét 2022 is en dus te vroeg.

Minimaal inkomen

De grootste gevolgen dreigen volgens gemeenten voor mensen op de armoedegrens, of mensen die al in een schuldhulptraject zitten.
De gemeente Berg en Dal legt uit hoe dat werkt: mensen in de schuldhulp moeten rondkomen van een vast bedrag. Daarvan kopen ze boodschappen en kleding. Deurwaarders mogen er niet van plukken. Het bedrag wordt berekend via een landelijk vastgestelde methode. Die houdt rekening met of iemand kinderen heeft en of iemand werkt. Ook met de woonlasten wordt rekening gehouden, maar niet met de energiekosten. Als die plots stijgen, gaat dat af van het weekbudget.
Door de hoge energieprijs, durf ik niets meer te ondernemen
Aniëlle Radder (50) uit Dieren

Geen sport of hobby

Nog krapper leven is dan het devies. De gemeente Bronckhorst: "Elektriciteit en gas gaan bijvoorbeeld voor een sportvereniging en hobby." Maar voor veel mensen is die ruimte er al niet meer.
Aniëlle: "Uitstapjes konden al niet meer. De benzine is stervensduur en dan heb je vaak ook nog de dure toegangskaartjes. Ik ga ook niet op vakantie. Al die dingen waren al onmogelijk, maar nu met de hoge energieprijs durf ik al helemaal niets meer te doen. Ik heb het geluk dat ik een boodschappentas kan halen bij de Voedselbank, dat ik me daar geen zorgen over hoef te maken."
Als iemand zijn gasrekening niet meer kan betalen, kan dit in het ergste geval betekenen dat er nieuwe schulden ontstaan. "Nieuwe schulden betekent veelal het einde van een schuldregeling", zegt de gemeente Epe. Mensen die dachten net alles op de rit te hebben, kunnen zo afglijden.

Gemeente helpt bij energiearmoede

De nieuwe gasprijs betekent voor veel gemeenten werk aan de winkel. Want als hun inwoners dieper in de schulden komen, is de weg omhoog ook langer. De gemeente Lichtenvoorde: "Het totaalplan van de schuldhulpverlening moet opnieuw bekeken worden en bijgesteld."
Aniëlle heeft ook deurdrangers op haar deuren gezet. Die zorgen ervoor dat de deur automatisch dichtvalt en de warmte in de kamer blijft.
Aniëlle heeft ook deurdrangers op haar deuren gezet. Die zorgen ervoor dat de deur automatisch dichtvalt en de warmte in de kamer blijft. © Omroep Gelderland
Apeldoorn zet in het project ‘energievrienden’ vrijwilligers in die met inwoners meekijken en hen ondersteunen. Doetinchem heeft een tijdelijk team rond energiearmoede opgezet dat samen met inwoners naar hun budget kijkt. Daarnaast houdt het team mensen op de hoogte van landelijke compensatieregelingen voor lage inkomens. Ook veel andere gemeenten hebben initiatieven opgezet om inwoners te helpen.

Enorme opluchting

Aniëlle schreef zich in voor een regeling van de gemeente Rheden. Haar aanvraag is inmiddels goedgekeurd en ze krijgt nu een boodschappenpasje ter waarde van 20 euro per week, zodat ze haar maandbedrag tóch kan aanpassen. "Dat is een enorme opluchting. De grootste last is nu van mijn schouders, maar het blijft hopen dat mijn jaarrekening niet toch hoger is dan de inschatting van de energieleverancier."
"Het erge is: je zit al in de armoede als je in de energiearmoede komt. Dit is niet hoe ik had bedacht dat mijn leven eruit zou zien en dat is wel even slikken. Het pijnlijkste vind ik dat ik mijn studerende dochter niet kan ondersteunen. En dat het niet behaaglijk is in huis, wat het voor mijn ongeluk altijd wel was."
Hoe werd dit verhaal gemaakt?

Omroep Gelderland stuurde een enquête naar alle 51 Gelderse gemeenten met vragen over de gevolgen van de hoge gasprijs voor burgers. 41 van de 51 gemeenten reageerden.

Vragen:
1) Of gemeenten nu mensen zien die in financiële problemen komen door de hoge gasprijs.
2) Of gemeenten meer aanloop bij het schuldhulploket verwachten.
3) Of gemeenten grote gevolgen zien of verwachten voor mensen die al in de schuldhulpverlening zitten.
Reageren? Mail ons uw verhaal

De onderzoeksredactie hoort graag uw reactie of uw verhaal.

Mail naar: research@gld.nl
t.a.v. Anoek Hofkens, of Jenda Terpstra